My nature did not desire this kind of work,

Nor was I inclined to praise kings.

مرا طبع از این نوع خواهان نبود

سر مدحت پادشاهان نبود

But I composed it in the name of so-and-so,

So the wise may speak of it again.

ولی نظم کردم به نام فلان

مگر باز گویند صاحبدلان

That Saadi, who seized the ball of eloquence,

Lived in the era of Abu Bakr ibn Sa’d.

که سعدی که گوی بلاغت ربود

در ایام بوبکر بن سعد بود

It is fitting to admire his time as much,

As the Prophet admired the era of Nushirwan.

سزد گر به دورش بنازم چنان

که سید به دوران نوشیروان

A world-ruling, pious, and just king,

None came like Abu Bakr after Umar.

جهانبان دین پرور دادگر

نیامد چو بوبکر بعد از عمر

The leader of the proud and the crown of nobles,

O world, take pride in the era of his justice.

سر سرفرازان و تاج مهان

به دوران عدلش بناز، ای جهان

If anyone seeks refuge from turmoil,

They have no sanctuary but this land.

گر از فتنه آید کسی در پناه

ندارد جز این کشور آرامگاه

Blessed is the essence of the ancient house,

And the hope of all who journey from distant paths.

فطوبی لباب کبیت العتیق

حوالیه من کل فج عمیق

I have not seen such treasure, kingdom, and throne,

Dedicated to children, the poor, and the elderly.

ندیدم چنین گنج و ملک و سریر

که وقف است بر طفل و درویش و پیر

No painful sorrow came upon him,

That he did not heal with a balm in his heart.

نیامد برش دردناک غمی

که ننهاد بر خاطرش مرهمی

He is a seeker of goodness and hopeful,

O God, fulfill the hope he holds.

طلبکار خیر است امیدوار

خدایا امیدی که دارد برآر

His lofty cap reaches the highest skies,

Yet in humility, his head remains bowed to the earth.

کله گوشه بر آسمان برین

هنوز از تواضع سرش بر زمین

If a beggar shows humility, it is his nature,

But humility befits the highborn.

گدا گر تواضع کند خوی اوست

ز گردن فرازان تواضع نکوست

If the lowly fall, what is lost?

But when the mighty fall, they are godly men.

اگر زیردستی بیفتد چه خاست؟

زبردست افتاده مرد خداست

His good name is never concealed,

For the sound of his generosity spreads through the world.

نه ذکر جمیلش نهان می‌رود

که صیت کرم در جهان می‌رود

Such a wise man of noble birth as you,

The world shall remember as long as it exists.

چنویی خردمند فرخ نژاد

ندارد جهان تا جهان است، یاد

You will not see suffering in his time,

Nor hear complaints of tyranny.

نبینی در ایام او رنجه‌ای

که نالد ز بیداد سرپنجه‌ای

No one has seen such order and tradition,

Not even Fereydun with all his splendor witnessed this.

کس این رسم و ترتیب و آیین ندید

فریدون با آن شکوه، این ندید

His standing before God is strong,

For the hands of the weak are strengthened by his power.

از آن پیش حق پایگاهش قوی است

که دست ضعیفان به جاهش قوی است

His shadow extends over the world so far,

That an old woman need not fear a Rostam.

چنان سایه گسترده بر عالمی

که زالی نیندیشد از رستمی

Always, people complain of the tyranny of time,

And lament the turning of the heavens.

همه وقت مردم ز جور زمان

بنالند و از گردش آسمان

In your era of justice, O King,

No one has complaints about the times.

در ایام عدل تو ای شهریار

ندارد شکایت کس از روزگار

In your reign, I see the people at peace,

But after you, I know not their fate.

به عهد تو می‌بینم آرام خلق

پس از تو ندانم سرانجام خلق

It is from your blessed fate,

That Saadi's chronicle belongs to your time.

هم از بخت فرخنده فرجام توست

که تاریخ سعدی در ایام توست

As long as the moon and sun remain in the sky,

Your name will live forever in this book.

که تا بر فلک ماه و خورشید هست

در این دفترت ذکر جاوید هست

Kings who gained noble fame,

Learned virtues from those before they came.

ملوک ار نکو نامی اندوختند

ز پیشینگان سیرت آموختند

In your royal conduct and sovereign grace,

You surpass kings of the ancient race.

تو در سیرت پادشاهی خویش

سبق بردی از پادشاهان پیش

Alexander, with walls of brass and stone,

Narrowed Gog and Magog’s passage to none.

سکندر به دیوار رویین و سنگ

بکرد از جهان راه یأجوج تنگ

Your barrier to Gog is your wealth of gold,

Not of brass like Alexander’s stronghold.

تو را سد یأجوج کفر از زر است

نه رویین چو دیوار اسکندر است

A tongue that praises this peace and right,

If silent in thanks, may it lose its light.

زبان آوری کاندر این امن و داد

سپاست نگوید زبانش مباد

Oh sea of compassion and mine of grace,

Existence itself is supported by your place.

زهی بحر بخشایش و کان جود

که مستظهرند از وجودت وجود

The king’s virtues exceed the bounds of count,

They overflow this book’s narrow account.

برون بینم اوصاف شاه از حساب

نگنجد در این تنگ میدان کتاب

If Saadi were to write all, verse by verse,

He would need another book to rehearse.

گر آن جمله را سعدی انشا کند

مگر دفتری دیگر املا کند

Overwhelmed am I by thanks for such grace,

Better that I raise hands in prayer’s embrace.

فروماندم از شکر چندین کرم

همان به که دست دعا گسترم

May the world be to your will, heavens your aid,

And the Creator of worlds your guard, unstayed.

جهانت به کام و فلک یار باد

جهان آفرینت نگهدار باد

Your high star lights the world, so bright,

May your foes’ stars burn out of sight.

بلند اخترت عالم افروخته

زوال اختر دشمنت سوخته

May no sorrow trouble your passing days,

And no dust of worry cloud your heart’s rays.

غم از گردش روزگارت مباد

وز اندیشه بر دل غبارت مباد

For grief upon a sovereign’s mind,

Distresses the hearts of all mankind.

که بر خاطر پادشاهان غمی

پریشان کند خاطر عالمی

May your heart and realm remain unified,

May disunion from your kingdom be denied.

دل و کشورت جمع و معمور باد

ز ملکت پراکندگی دور باد

May your health, like faith, be steady and true,

And ill-wishers’ hearts be weak as dew.

تنت باد پیوسته چون دین، درست

بداندیش را دل چو تدبیر، سست

May your soul, by God’s support, be blessed,

May your heart, faith, and realm find rest.

درونت به تأیید حق شاد باد

دل و دین و اقلیمت آباد باد

May the Creator grant you mercy profound,

Anything more I say is mere tale and sound.

جهان آفرین بر تو رحمت کناد

دگر هرچه گویم فسانه‌ست و باد

Sufficient it is from the Glorious Lord,

That your good fortune is richly stored.

همینت بس از کردگار مجید

که توفیق خیرت بود بر مزید

Sa’d Zangi left this world not in despair,

For he sired a successor as renowned and rare.

نرفت از جهان سعد زنگی به درد

که چون تو خلف نامبردار کرد

No wonder this branch from that pure root grew,

His spirit soars while his body lies true.

عجب نیست این فرع از آن اصل پاک

که جانش بر اوج است و جسمش به خاک

O Lord, on that famous tomb, let blessings rain,

Through your grace, let mercy fall again.

خدایا بر آن تربت نامدار

به فضلت که باران رحمت ببار

If Sa’d Zangi’s name leaves a lasting mark,

May the heavens support Sa’d Abu Bakr’s ark.

گر از سعد زنگی مثل ماند یاد

فلک یاور سعد بوبکر باد