Section 1 - Prologue: He did not know God and did not obey.

بخش ۱ - سر آغاز: خدا را ندانست و طاعت نکرد

He did not know God and did not obey Him

For he did not content himself with his fate and provision

خدا را ندانست و طاعت نکرد

که بر بخت و روزی قناعت نکرد

Contentment makes a man rich

Tell the greedy traveler

قناعت توانگر کند مرد را

خبر کن حریص جهانگرد را

Gain stability, O one without firmness

For no plant grows on a rolling stone

سکونی به دست آور ای بی ثبات

که بر سنگ گردان نروید نبات

Do not nourish the body if you are a man of reason and wisdom

For by nurturing it, you are killing him

مپرور تن ار مرد رای و هشی

که او را چو می‌پروری می‌کشی

The wise nourish art among the people

For the body nurturers grow weak in art

خردمند مردم هنر پرورند

که تن پروران از هنر لاغرند

Someone who listened to the character of a human

Who first silenced the dog of his desires

کسی سیرت آدمی گوش کرد

که اول سگ نفس خاموش کرد

Eating and sleeping are the only paths of the beast

To persist in this is the way of the fool

خور و خواب تنها طریق دد است

بر این بودن آیین نابخرد است

How fortunate is the one who in a corner

Gathers sustenance from knowledge

خنک نیکبختی که در گوشه‌ای

به دست آرد از معرفت توشه‌ای

For those who have had the truth revealed to them

Falsehood had no control over them

بر آنان که شد سر حق آشکار

نکردند باطل بر او اختیار

But when darkness does not know light

What sight can the demon see, or the face of the angel?

ولیکن چو ظلمت نداند ز نور

چه دیدار دیوش چه رخسار حور

Why did you cast yourself into that path?

When you could not recognize the way to turn back?

تو خود را از آن در چه انداختی

که چه را ز ره باز نشناختی

Like the soaring falcon above the sky

Why bind a stone of desire to its wings?

بر اوج فلک چون پرد جره باز

که در شهپرش بسته‌ای سنگ آز؟

If you free it from the grip of passion

It will ascend to the farthest tree

گرش دامن از چنگ شهوت رها

کنی، رفت تا سدرةالمنتهی

By reducing your habits, you will consume less

You will turn your ability into your kingdom

به کم کردن از عادت خویش خورد

توان خویشتن را ملک خوی کرد

Where can a wild beast arrive in a kingdom?

It is not right for it to fly from the earth to the heavens

کجا سیر وحشی رسد در ملک

نشاید پرید از ثری بر فلک

First, take on the character of a human

Then, consider the nature of kingship

نخست آدمی سیرتی پیشه کن

پس آن گه ملک خویی اندیشه کن

You are riding on the back of a young camel

Be careful lest its neck turns against your command

تو بر کرهٔ توسنی بر کمر

نگر تا نپیچد ز حکم تو سر

For if the sheep escapes your grasp

You will destroy yourself, and your blood will spill

که گر پالهنگ از کفت در گسیخت

تن خویشتن کشت و خون تو ریخت

If a man lives according to his portion of food

Can such a full-bellied person be called a man or a beast?

به اندازه خور زاد اگر مردمی

چنین پر شکم، آدمی یا خمی؟

The place of strength is within, along with remembrance and spirit

You think it is only for bread and nothing else

درون جای قوت است و ذکر و نفس

تو پنداری از بهر نان است و بس

Where can remembrance fit in a sack of greed?

Greed stretches its legs, making it hard to breathe

کجا ذکر گنجد در انبان آز?

به سختی نفس می‌کند پا دراز

The body nurturers lack awareness

For a full stomach is void of wisdom

ندارند تن پروران آگهی

که پر معده باشد ز حکمت تهی

Two eyes and a full stomach cannot be satisfied by anything

It is better to be empty than this twisting gut

دو چشم و شکم پر نگردد به هیچ

تهی بهتر این رودهٔ پیچ پیچ

Like hell, which when fed, cries out for more

It calls out: ‘Is there more to be had?’

چو دوزخ که سیرش کنند از وقید

دگر بانگ دارد که هل من مزید؟

Jesus might die from starvation

You are chained to the work of feeding a donkey

همی میردت عیسی از لاغری

تو در بند آنی که خر پروری

Do not sell your faith, O lowly one, for the world

Do not buy the donkey with the Gospel of Jesus

به دین، ای فرومایه، دنیا مخر

تو خر را به انجیل عیسی مخر

Do you not see that the beast and the prey

Are caught only by the hunger of greed?

مگر می‌نبینی که دد را و دام

نینداخت جز حرص خوردن به دام?

The leopard that arrogantly hunts the beasts

Is caught in a trap to eat like a mouse

پلنگی که گردن کشد بر وحوش

به دام افتد از بهر خوردن چو موش

Like a mouse, the one who eats bread and cheese

Will fall into its trap and be struck by its arrow

چو موش آن که نان و پنیرش خوری

به دامش در افتی و تیرش خوری