Section 23 - On Raising Children: When a son surpasses the age of ten.

بخش ۲۳ - گفتار اندر پروردن فرزندان: پسر چون ز ده بر گذشتش سنین

When a son surpasses ten years in age,

Tell him to sit farther from those strange.

پسر چون ز ده بر گذشتش سنین

ز نامحرمان گو فراتر نشین

Fire should not be set near soft cotton flocks,

Lest in a blink, the whole house be lost.

بر پنبه آتش نشاید فروخت

که تا چشم بر هم زنی خانه سوخت

If you wish your name to be remembered in time,

Teach your son wisdom and reason sublime.

چو خواهی که نامت بماند به جای

پسر را خردمندی آموز و رای

For if he lacks wit and a nature bright,

You’ll die, and none will keep your name in sight.

که گر عقل و طبعش نباشد بسی

بمیری و از تو نماند کسی

Many hardships endure across the years,

When fathers raise sons in pampered spheres.

بسا روزگارا که سختی برد

پسر چون پدر نازکش پرورد

Raise him wise and pious with care,

If you love him, indulge him not unaware.

خردمند و پرهیزگارش بر آر

گرش دوست داری به نازش مدار

In his youth, teach and guide with firm hand,

With promises and warnings, help him understand.

به خردی درش زجر و تعلیم کن

به نیک و بدش وعده و بیم کن

Praise and inspire the learner to rise,

Better than scolding or threats in disguise.

نوآموز را ذکر و تحسین و زه

ز توبیخ و تهدید استاد به

Teach the nurtured to earn through labor and skill,

Even if, like Qarun, treasures are your will.

بیاموز پرورده را دسترنج

وگر دست داری چو قارون به گنج

Do not rely on the wealth you possess,

For fortune’s favors may leave you distressed.

مکن تکیه بر دستگاهی که هست

که باشد که نعمت نماند به دست

Silver and gold may run out someday,

But the craftsman’s purse won’t empty away.

به پایان رسد کیسهٔ سیم و زر

نگردد تهی کیسهٔ پیشه‌ور

What do you know of fate’s sudden twist?

That may exile him to a foreign midst.

چه دانی که گردیدن روزگار

به غربت بگرداندش در دیار

If he masters a craft and can self-sustain,

He’ll seek no favors nor beg in vain.

چو بر پیشه‌ای باشدش دسترس

کجا دست حاجت برد پیش کس؟

Do you not know how Saadi achieved his aim?

He wrote not on deserts nor split the seas’ frame.

ندانی که سعدی مراد از چه یافت؟

نه هامون نوشت و نه دریا شکافت

In youth, he endured elders’ discipline and pain,

And in greatness, God granted him grace to remain.

به خردی بخورد از بزرگان قفا

خدا دادش اندر بزرگی صفا

Whoever obeys and submits with grace,

Will soon find himself in a commanding place.

هر آن کس که گردن به فرمان نهد

بسی بر نیاید که فرمان دهد

Any child who ignores the teacher’s strife,

Will suffer the world’s injustices in life.

هر آن طفل کاو جور آموزگار

نبیند، جفا بیند از روزگار

Treat your son kindly and bring him peace,

So he won’t depend on others to release.

پسر را نکو دار و راحت رسان

که چشمش نماند به دست کسان

Whoever ignores their child’s plight,

Will find others caring, bringing disgrace to light.

هر آن کس که فرزند را غم نخورد

دگر کس غمش خورد و بدنام کرد

Protect him from bad company’s lure,

Lest they make him wretched and insecure.

نگه‌دار از آمیزگار بدش

که بدبخت و بی ره کند چون خودش