Section 27 - Tale of the Insightful Dervish and Hippocrates: He saw a person of great beauty

بخش ۲۷ - حکایت درویش صاحب‌نظر و بقراط حکیم: یکی صورتی دید صاحب جمال

Someone saw a beautiful figure

His state was changed by the turmoil of love

یکی صورتی دید صاحب جمال

بگردیدش از شورش‌ِ عشقْ حال

The poor guy shed so much sweat

Like dew on a sheet of May

بر انداخت بیچاره چندان عرق

که شبنم بر اردیبهشتی ورق

Hippocrates passed by him on horseback

Asked what had befallen him

گذر کرد بقراط بر وی سوار

بپرسید کاین را چه افتاده کار؟

Someone said this is a pious worshiper

Who never committed a mistake

کسی گفتش این عابد‌ی پارسا‌ست

که هرگز خطایی ز دستش نخاست

He roams day and night in the desert and mountains

Fleeing from company, vexed by people

رود روز و شب در بیابان و کوه

ز صحبت گریزان‌، ز مردم ستوه

A heart-stealer has stolen his heart

His glance is stuck in the mud of love

ربوده‌ست خاطر‌فریبی دلش

فرو رفته پای نظر در گلش

When he hears reproach from people

He cries, saying how much reproach? Silence

چو آید ز خلقش ملامت به گوش

بگرید که چند از ملامت‌؟ خموش

Do not say I am not excused if I lament

For my cry is not without a reason

مگوی ار بنالم که معذور نیست

که فریاد‌م از علتی دور نیست

This image does not steal hearts from hands

The heart is stolen by the one who painted this image

نه این نقشْ دل می‌رباید ز دست

دل آن می‌رباید که این نقش بست

An experienced man heard this speech

An old man nurtured with mature opinion

شنید این سخن مرد کار آزمای

کهنسال پروردهٔ پخته‌رای

He said, although a good reputation spreads

Not everything said goes with everyone

بگفت ار چه صیت نکویی رود

نه با هر کسی هر چه گویی رود

Did the painter have only this image

That stole the heart of the distressed?

نگارنده را خود همین نقش بود

که شوریده را دل به یغما ربود؟

Why does a one-day-old child not lose his wits?

For in seeing the creation, what matters old or young

چرا طفل یک روزه هوشش نبرد؟

که در صنع دیدن چه بالغ چه خرد

A true scholar sees the same in a camel

As in the beautiful faces of China and Chigil

محقق همان بیند اندر ابل

که در خوبرویان چین و چگل

Each line of this book is a veil

Laid over a captivating face

نقابی است هر سطر من زین کتیب

فرو هشته بر عارضی دل فریب

There are meanings under the black letters

Like the beloved behind the curtain and the moon behind the cloud

معانی است در زیر حرف سیاه

چو در پرده معشوق و در میغ ماه

Sadness does not fit in Saadi's pages

For he has many beauties behind the curtain

در اوراق سعدی نگنجد ملال

که دارد پس پرده چندین جمال

I have these words that light up the assembly

Like fire, it has both light and burn

مرا کاین سخن‌هاست مجلس فروز

چو آتش در او روشنایی و سوز

I do not get upset if the enemies writhe

For they are feverish from this Persian fire

نرنجم ز خصمان اگر بر تپند

کز این آتش پارسی در تبند