Section 29 - Tale: There was a wise and skilled young man
بخش ۲۹ - حکایت: جوانی هنرمند فرزانه بود
There was a wise and talented young man
Who was agile and manly in preaching
جوانی هنرمند فرزانه بود
که در وعظْ چالاک و مردانه بود
Well-named, heartfelt, and a worshipper of the Truth
The lines of his face were more beautiful than the lines of his hand
نکونام و صاحبدل و حق پرست
خطِ عارضش خوشتر از خطِّ دست
Strong in eloquence and swift in syntax
But could not properly recite the alphabet
قوی در بلاغات و در نحوْ چُست
ولی حرف ابجد نگفتی درست
I said to one of the wise-hearted
That so-and-so does not have a front tooth
یکی را بگفتم ز صاحبدلان
که دندان پیشین ندارد فلان
He blushed from my nonsense
And said, 'Do not speak such nonsense again'
برآمد ز سودای من سرخ روی
کز این جنس بیهوده دیگر مگوی
You saw only that flaw in him
And closed your eyes to all his talents?
تو در وی همان عیب دیدی که هست
ز چندان هنر، چشم عقلت ببست؟
Believe me, on the Day of Judgment
The good-sighted will not see evil
یقین بشنو از من که روز یقین
نبینند بد، مردم نیک بین
Someone who has virtue, culture, and opinion
If his foot of chastity slips
یکی را که فضل است و فرهنگ و رای
گرش پایِ عصمت بخیزد ز جای
Do not be unjust to him for one fault
What did the great ones say? Take what is pure
به یک خرده مَپْسند بر وی جفا
بزرگان چه گفتند؟ خُذ ما صفا
There are thorns and flowers together, O wise one
Why care about thorns? You bind the bouquet
بُوَد خار و گُل با هم ای هوشمند
چه در بند خاری؟ تو گلْ دسته بند
He who has ugliness in his nature
Will see nothing of the peacock but its ugly feet
که را زشت خویی بُوَد در سِرِشت
نبیند ز طاووسْ جز پایِ زشت
Gain purity, O shameless one
For a dark mirror does not show a face
صفایی به دست آور ای خیره روی
که ننماید آیینهٔ تیره، روی
Seek a path that frees you from punishment
Not words to point a finger at
طریقی طلب کز عُقوبت رهی
نه حرفی که انگشت بر وی نهی
Do not put the faults of people before you, O wise one
For it blinds you to your own faults
مَنِه عیب خلق ای خردمند، پیش
که چشمت فرو دوزد از عیب خویش
Why should I judge the soiled hem
When I know my own hem is wet?
چرا دامنْ آلوده را حد زنم
چو در خود شناسم که تَر دامنم؟
It is not proper to be harsh with anyone
When you excuse yourself through interpretation
نشاید که بر کس درشتی کنی
چو خود را به تأویل پشتی کنی
If you dislike evil, do not do it yourself
Then tell your neighbor not to do evil
چو بد ناپسند آیدت خود مکُن
پس آنگه به همسایه گو بد مکُن
Whether I know the truth or am a hypocrite
Outwardly, I am with you, inwardly with God
من ار حقْ شناسم وگر خود نمای
برون با تو دارم، درون با خدای
When I adorned my appearance with chastity
Do not meddle in my crooked and straight ways
چو ظاهر به عفّت بیاراستم
تَصرُّف مکُن در کژ و راستم
Whether my nature is good or bad
My God is more knowledgeable of my secret than you
اگر سیرتم خوب و گر مُنکَر است
خدایم به سِرّ، از تو داناتر است
You remain silent if I am good or bad
For I bear the burden of my own profit and loss
تو خاموش اگر من بِهَم یا بَدم
که حَمّال سود و زیان خودم
Punish someone for their bad deeds
Who looks to you for a reward for goodness
کسی را به کردار بد کن عذاب
که چشم از تو دارد به نیکی ثواب
Good deeds from a good-intentioned person
God writes one as ten
نکو کاری از مردم نیکْ رای
یکی را به دَه مینویسد خدای
You too, whenever you see someone with one talent
Overlook ten of his faults
تو نیز ای عجب هر که را یک هنر
ببینی، ز دَه عیبش اندر گذر
Do not focus on one fault of his
And dismiss a world of virtues
نه یک عیبِ او را بر انگشت پیچ
جهانی فضیلت بر آور به هیچ
Like the enemy who looks at Saadi's poem
With hatred from within their corrupted heart
چو دشمن که در شعر سعدی، نگاه
به نفرت کند ز اندرونِ تباه
He does not listen to a hundred beautiful points
But raises an outcry when he sees a slip
ندارد به صد نکتهٔ نَغْزْ، گوش
چو زَحفی ببیند بر آرد خروش
There is no other reason but this for his ill-judgment
Envy has blinded his good eye
جز این علّتش نیست کان بد پسند
حسد دیدهٔ نیکْ بینش بکَند
Did the Creator not fashion people?
They came out black and white, good and bad
نه مَر خلق را صُنعِ باری سِرِشت؟
سیاه و سپید آمد و خوب و زشت
Not every eye and eyebrow you see is beautiful
Eat the pistachio kernel and throw away the shell
نه هر چشم و ابرو که بینی نکوست
بخور پستهْ مغز و بینداز پوست
Section 29 - Tale: There was a wise and skilled young man
Book: Bustan