Section 29 - Tale: There was a wise and skilled young man

بخش ۲۹ - حکایت: جوانی هنرمند فرزانه بود

There was a wise and talented young man

Who was agile and manly in preaching

جوانی هنرمند فرزانه بود

که در وعظْ چالاک و مردانه بود

Well-named, heartfelt, and a worshipper of the Truth

The lines of his face were more beautiful than the lines of his hand

نکونام و صاحبدل و حق پرست

خطِ عارضش خوشتر از خطِّ دست

Strong in eloquence and swift in syntax

But could not properly recite the alphabet

قوی در بلاغات و در نحوْ چُست

ولی حرف ابجد نگفتی درست

I said to one of the wise-hearted

That so-and-so does not have a front tooth

یکی را بگفتم ز صاحبدلان

که دندان پیشین ندارد فلان

He blushed from my nonsense

And said, 'Do not speak such nonsense again'

برآمد ز سودای من سرخ روی

کز این جنس بیهوده دیگر مگوی

You saw only that flaw in him

And closed your eyes to all his talents?

تو در وی همان عیب دیدی که هست

ز چندان هنر، چشم عقلت ببست؟

Believe me, on the Day of Judgment

The good-sighted will not see evil

یقین بشنو از من که روز یقین

نبینند بد، مردم نیک بین

Someone who has virtue, culture, and opinion

If his foot of chastity slips

یکی را که فضل است و فرهنگ و رای

گرش پایِ عصمت بخیزد ز جای

Do not be unjust to him for one fault

What did the great ones say? Take what is pure

به یک خرده مَپْسند بر وی جفا

بزرگان چه گفتند؟ خُذ ما صفا

There are thorns and flowers together, O wise one

Why care about thorns? You bind the bouquet

بُوَد خار و گُل با هم ای هوشمند

چه در بند خاری؟ تو گلْ دسته بند

He who has ugliness in his nature

Will see nothing of the peacock but its ugly feet

که را زشت خویی بُوَد در سِرِشت

نبیند ز طاووسْ جز پایِ زشت

Gain purity, O shameless one

For a dark mirror does not show a face

صفایی به دست آور ای خیره روی

که ننماید آیینهٔ تیره، روی

Seek a path that frees you from punishment

Not words to point a finger at

طریقی طلب کز عُقوبت رهی

نه حرفی که انگشت بر وی نهی

Do not put the faults of people before you, O wise one

For it blinds you to your own faults

مَنِه عیب خلق ای خردمند، پیش

که چشمت فرو دوزد از عیب خویش

Why should I judge the soiled hem

When I know my own hem is wet?

چرا دامنْ آلوده را حد زنم

چو در خود شناسم که تَر دامنم؟

It is not proper to be harsh with anyone

When you excuse yourself through interpretation

نشاید که بر کس درشتی کنی

چو خود را به تأویل پشتی کنی

If you dislike evil, do not do it yourself

Then tell your neighbor not to do evil

چو بد ناپسند آیدت خود مکُن

پس آنگه به همسایه گو بد مکُن

Whether I know the truth or am a hypocrite

Outwardly, I am with you, inwardly with God

من ار حقْ شناسم وگر خود نمای

برون با تو دارم، درون با خدای

When I adorned my appearance with chastity

Do not meddle in my crooked and straight ways

چو ظاهر به عفّت بیاراستم

تَصرُّف مکُن در کژ و راستم

Whether my nature is good or bad

My God is more knowledgeable of my secret than you

اگر سیرتم خوب و گر مُنکَر است

خدایم به سِرّ، از تو داناتر است

You remain silent if I am good or bad

For I bear the burden of my own profit and loss

تو خاموش اگر من بِهَم یا بَدم

که حَمّال سود و زیان خودم

Punish someone for their bad deeds

Who looks to you for a reward for goodness

کسی را به کردار بد کن عذاب

که چشم از تو دارد به نیکی ثواب

Good deeds from a good-intentioned person

God writes one as ten

نکو کاری از مردم نیکْ رای

یکی را به دَه می‌نویسد خدای

You too, whenever you see someone with one talent

Overlook ten of his faults

تو نیز ای عجب هر که را یک هنر

ببینی، ز دَه عیبش اندر گذر

Do not focus on one fault of his

And dismiss a world of virtues

نه یک عیبِ او را بر انگشت پیچ

جهانی فضیلت بر آور به هیچ

Like the enemy who looks at Saadi's poem

With hatred from within their corrupted heart

چو دشمن که در شعر سعدی، نگاه

به نفرت کند ز اندرونِ تباه

He does not listen to a hundred beautiful points

But raises an outcry when he sees a slip

ندارد به صد نکتهٔ نَغْزْ، گوش

چو زَحفی ببیند بر آرد خروش

There is no other reason but this for his ill-judgment

Envy has blinded his good eye

جز این علّتش نیست کان بد پسند

حسد دیدهٔ نیکْ بینش بکَند

Did the Creator not fashion people?

They came out black and white, good and bad

نه مَر خلق را صُنعِ باری سِرِشت؟

سیاه و سپید آمد و خوب و زشت

Not every eye and eyebrow you see is beautiful

Eat the pistachio kernel and throw away the shell

نه هر چشم و ابرو که بینی نکوست

بخور پستهْ مغز و بینداز پوست