Section 5 - The Story of the Devotee and the Brazen: A linguist approached a wise-hearted one.

بخش ۵ - حکایت‌ عابد با شوخ‌دیده: زبان‌دانی آمد به صاحبدلی

A fluent speaker came to a wise man

Complaining that he was firmly stuck in a difficult situation.

زبان‌دانی آمد به صاحبدلی

که محکم فرومانده‌ام در گلی

A base person has ten dirhams of mine

And even a fraction of it weighs heavily on my heart.

یکی سِفله را ده درم بر من است

که دانگی از او بر دلم ده من است

My condition is disturbed by him all night

He follows me like a shadow all day.

همه شب پریشان از او حال من

همه روز چون سایه دنبال من

He made speeches that disturbed the mind

Causing a wound in my heart like a dilapidated door.

بکرد از سخن‌های خاطر پریش

درون دلم چون در‌ِ خانه ریش

It is as if God gave him nothing else from birth

Except these ten dirhams.

خدایش مگر تا ز مادر بزاد

جز این ده درم چیز دیگر نداد

He knows nothing of the book of religion

He has read nothing but the chapter on not spending (miserliness).

ندانسته از دفتر دین الف

نخوانده به جز باب لاینصرف

The sun will sooner not rise from the mountain one day

Than that importunate person not knock on the door.

خور از کوه یک روز سر بر نزد

که آن قلتبان حلقه بر در نزد

I am wondering which generous person

Will help me with money against that heartless one.

در اندیشه‌ام تا کدامم کریم

از آن سنگدل دست گیرد به سیم

The auspicious old man heard this speech

And placed two gold coins in his sleeve.

شنید این سخن پیر فرخ نهاد

درستی دو، در آستینش نهاد

The gold fell into the hands of the storyteller

He left from there as happy as newly minted gold.

زر افتاد در دست افسانه گوی

برون رفت از آنجا چو زر تازه‌روی

Someone said: 'Sheikh! Do you not know who this is?'

One should not weep if he dies.

یکی گفت: شیخ! این ندانی که کیست؟

بر او گر بمیرد نباید گریست

A beggar who puts a saddle on a male lion

Equips Abu Zayd with a horse and a vizier (is a very skilled beggar).

گدایی که بر شیر نر زین نهد

ابو زید را اسب و فرزین نهد

The worshipper became agitated and said, 'Be quiet'

You are not a man of words (eloquent), be a listener.

بر آشفت عابد که خاموش باش

تو مرد زبان نیستی، گوش باش

If what I thought was true

I preserved his honor among people.

اگر راست بود آنچه پنداشتم

ز خلق آبرویش نگه داشتم

And if he was impudent and hypocritical

Do not think that he was merely mocking.

وگر شوخ‌چشمی و سالوس کرد

الا تا نپنداری افسوس کرد

Because I preserved my own honor

From the hands of such a garrulous and boastful person.

که خود را نگه داشتم آبروی

ز دست چنان گربزی یاوه‌گوی

Bestow silver and gold on both the good and the bad

For this is gaining good and that is warding off evil.

بد و نیک را بذل کن سیم و زر

که این کسب خیر است و آن دفع شر

Blessed is he who, in the company of wise men

Learns the manners of compassionate hearts.

خنک آن که در صحبت عاقلان

بیاموزد اخلاق صاحبدلان

If you have reason, judgment, planning, and intelligence

Listen respectfully to Saadi's advice.

گرت عقل و رای است و تدبیر و هوش

به عزت کنی پند سعدی به گوش

For he mostly has discourse in this manner

Not about eyes, hair, ears, and beauty spots.

که اغلب در این شیوه دارد مقال

نه در چشم و زلف و بناگوش و خال