Section 8 - A story on the meaning of compassion: One of the great men of discernment

بخش ۸ - حکایت در معنی شفقت: یکی از بزرگان اهل تمیز

One of the wise elders

Tells a tale about Ibn Abdul Aziz

یکی از بزرگان اهل تمیز

حکایت کند ز ابن عبدالعزیز

Who had a gem in a ring

Whose value was unsurpassed

که بودش نگینی در انگشتری

فرو مانده در قیمتش جوهری

At night it said from the light of the world

It was as bright as day

به شب گفتی از جرم گیتی فروز

دری بود از روشنایی چو روز

One year there was a drought

The people's appearance waned like the moon

قضا را درآمد یکی خشک سال

که شد بدر سیمای مردم هلال

Seeing no peace and strength in people

He saw it as unkind to be at ease himself

چو در مردم آرام و قوت ندید

خود آسوده بودن مروت ندید

When one sees poison in the mouth of people

He would not drink sweet water himself

چو بیند کسی زهر در کام خلق

کیش بگذرد آب نوشین به حلق

He ordered to sell it for silver

For he felt compassion for strangers and orphans

بفرمود و بفروختندش به سیم

که رحم آمدش بر غریب و یتیم

In a week he gave the proceeds to the needy

To the poor, the destitute, and the needy

به یک هفته نقدش به تاراج داد

به درویش و مسکین و محتاج داد

They began to blame him

Saying, you won't get such a thing again

فتادند در وی ملامت کنان

که دیگر به دستت نیاید چنان

I heard him say with tears streaming down

Like candles dripping wax on his cheeks

شنیدم که می‌گفت و باران دمع

فرو می‌دویدش به عارض چو شمع

It is unbecoming for a ruler to wear adornments

When the heart of the city is weary from weakness

که زشت است پیرایه بر شهریار

دل شهری از ناتوانی فگار

It suits me to have a ring without a gem

It does not suit to have the hearts of people distressed

مرا شاید انگشتری بی‌نگین

نشاید دل خلقی اندوهگین

Blessed is he who chooses the comfort of men and women

Over his own adornment

خنک آن که آسایش مرد و زن

گزیند بر آرایش خویشتن

The nurturers of talent did not desire

Their own joy from the sorrow of others

نکردند رغبت هنرپروران

به شادی خویش از غم دیگران

If the king sleeps peacefully on his throne

I do not think the poor sleep in peace

اگر خوش بخسبد ملک بر سریر

نپندارم آسوده خسبد فقیر

If he stays awake late at night

People sleep peacefully and comfortably

وگر زنده دارد شب دیر باز

بخسبند مردم به آرام و ناز

Thanks to God, this is the righteous path

Of Atabek Abu Bakr bin Saad

بحمدالله این سیرت و راه راست

اتابک ابوبکر بن سعد راست

No one sees signs of turmoil in Pars

Except the figures of beauties

کس از فتنه در پارس دیگر نشان

نبیند مگر قامت مهوشان

Five lines came to my ears delightfully

Which they sang in a gathering last night

یکی پنج بیتم خوش آمد به گوش

که در مجلسی می‌سرودند دوش

Last night my comfort in life was

That my beloved moon-faced was in my arms

مرا راحت از زندگی دوش بود

که آن ماهرویم در آغوش بود

When I saw her, her head drunk from sleep

I said to her, O cypress, I am lower before you

مر او را چو دیدم سر از خواب مست

بدو گفتم ای سرو پیش تو پست

Wash the sleep from your narcissus eyes

Smile like the rose and speak like the nightingale

دمی نرگس از خواب نوشین بشوی

چو گلبن بخند و چو بلبل بگوی

Why do you sleep, O seduction of time?

Come and bring the sweet ruby wine

چه می‌خسبی ای فتنه روزگار؟

بیا و می لعل نوشین بیار

She looked dazed from sleep and said

You call me seduction and tell me not to sleep

نگه کرد شوریده از خواب و گفت

مرا فتنه خوانی و گویی مخفت

In the days of the enlightened Sultan

No one sees another awakened sedition

در ایام سلطان روشن نفس

نبیند دگر فتنه بیدار کس