Hekayat 33: An ascetic in the forest
حکایت شماره ۳۳: یکی از متعبدان در بیشه زندگانی کردی و برگ درختان خوردی.
One of the ascetics lived in the forest and ate tree leaves.
یکی از مُتَعَبِّدان در بیشه زندگانی کردی و برگِ درختان خوردی.
A king visited him for pilgrimage and said: If you see fit, come to the city. I will prepare a place for you where you can worship in peace, and others can benefit from your blessed presence and follow your righteous deeds.
پادشاهی به حکمِ زیارت به نزدیک وی رفت و گفت: اگر مصلحت بینی به شهر اندر، برای تو مَقامی بسازم که فَراغِ عبادت از این به دست دهد و دیگران هم به برکت اَنفاس شما مُسْتَفید گردند و به صَلاح اعمال شما اقتدا کنند.
The ascetic did not accept these words and turned away.
زاهد را این سخن قبول نیامد و روی برتافت.
One of the ministers said to him: It would be respectful to honor the king’s request and stay in the city for a few days to evaluate the place. If the purity of your time is disturbed by others, you still have the choice to leave.
یکی از وزیران گفتش: پاسِ خاطر ملِک را روا باشد که چند روزی به شهر اندر آیی و کیفیّتِ مکان معلوم کنی، پس اگر صفایِ وقتِ عزیزان را از صحبتِ اَغیار کدورتی باشد، اختیار باقیست.
It is told that the ascetic came to the city and was given the king’s private garden, a delightful and soothing place.
آوردهاند که عابد به شهر اندر آمد و بستانسرای خاصِّ ملک را بدو پرداختند، مقامی دلگشای، روان آسای.
Its red roses were like the cheeks of the beautiful ones
Its hyacinths like the tresses of beloveds
گلِ سرخش چو عارضِ خوبان
سنبلش همچو زلفِ محبوبان
Still trembling from the old hag's harsh cry
The wet nurse’s infant yet unweaned from milk
همچنان از نهیب بَرْدِ عَجوز
شیر ناخورده طفلِ دایه هنوز
And its branches bore fiery blossoms
As if flames hung upon the green trees
وَ اَفاِنینُ عَلَیْها جُلَّنارْ
عُلِّقَتْ بِالشَّجَرِ الاَخْضَرِ نارْ
The king immediately sent a beautiful maidservant ahead.
ملِک در حال، کنیزکی خوبروی پیش فرستاد؛
Such a moonlike beauty that could tempt an ascetic
An angelic visage, adorned like a peacock
ازین مه پارهای، عابد فریبی
ملایک صورتی، طاووس زیبی
After seeing her, no one could imagine
The existence of patience in pious hearts
که بعد از دیدنش صورت نبندد
وجودِ پارسایان را شکیبی
Likewise, a handsomely beautiful and graceful young servant followed her.
همچنین در عقبش غلامی بدیعالجمال، لطیفالاعتدال:
People perished around him from thirst
While he stood, holding water, yet did not serve
هَلَکَ النّاسُ حَوْلَهُ عَطَشاً
وَ هْوَ ساقٍ یَرَیٰ وَ لاٰ یَسْقی
Eyes would not tire of gazing at him, just as a thirsty soul never tires of gazing at the Euphrates.
دیده از دیدنش نگشتی سیر همچنان کز فرات، مُسْتَسْقی
The worshipper began enjoying delicious foods, wearing fine garments, indulging in fruits, fragrances, and sweets, and gazing at the beauty of the servant and the maid. The wise have said: The tresses of the beautiful are chains for reason and traps for the clever bird.
عابد طعامهای لذیذ خوردن گرفت، و کسوتهایِ لطیف پوشیدن و از فَواکه و مَشموم و حَلاوات تمتّع یافتن و در جمالِ غلام و کنیزک نظر کردن و خردمندان گفتهاند: زلفِ خوبان زنجیرِ پایِ عقل است و دامِ مرغِ زیرک.
For your sake, I gave my heart and faith despite all my wisdom
Indeed, I am the clever bird today, and you are the trap
در سرِ کارِ تو کردم دل و دین با همه دانش
مرغِ زیرک به حقیقت منم امروز و تو دامی
In short, the fortune of the moment came to its end, as the poet says:
فیالجمله دولتِ وقتِ مجموع به روزِ زوال آمد. چنان که شاعر گوید:
Whoever they are, from scholars to elders and disciples
And from eloquent ones with pure breaths
هر که هست از فقیه و پیر و مرید
وز زبان آورانِ پاک نَفَس
When they descend into this base world
They are trapped in honey like the foot of a fly
چون به دنیایِ دون فرود آید
به عسل در بماند پایِ مگس
Once again, the king desired to see him.
بار دیگر ملِک به دیدن او رغبت کرد.
The king saw the worshipper had changed from his original state, now red-faced and plump, reclining on a silk cushion, with a fairy-like servant standing above him with a peacock-feathered fan.
عابد را دید از هیأتِ نخستین بگردیده و سرخ و سپید بر آمده و فربه شده و بر بالشِ دیبا تکیه زده و غلام پریپیکر به مِرْوَحهٔ طاووسی بالای سر ایستاده؛
He rejoiced in the worshipper's well-being, and they spoke of many things until the king finally said: 'I love these two groups more than anyone else in the world — the scholars and the ascetics.'
بر سلامتِ حالش شادمانی کرد و از هر دری سخن گفتند، تا ملک به انجام سخن گفت: چنین که من این هر دو طایفه را دوست دارم در جهان کس ندارد یکی علما و دیگر زُهّاد را.
The philosopher-minister, wise and worldly, who was with him said: 'O King! The condition of friendship is to treat both groups well: give gold to the scholars so they may continue teaching, and give nothing to the ascetics so they remain ascetics.'
وزیرِ فیلسوفِ جهاندیدهٔ حاذق که با او بود گفت: ای خداوند! شرطِ دوستی آن است که با هر دو طایفه نکویی کنی، عالمان را زر بده تا دیگر بخوانند و زاهدان را چیزی مده تا زاهد بمانند.
The noblewoman, beautiful and pure-faced
Needs neither ornament nor turquoise rings
خاتونِ خوبصورتِ پاکیزهروی را
نقش و نگار و خاتمِ پیروزه گو مباش
The good-natured, pure-hearted dervish
Needs neither inn bread nor begged morsels
درویشِ نیکسیرتِ پاکیزهخوی را
نانِ رِباط و لقمهٔ دریوزه، گو مباش
As long as I have what I need
It is fine if they no longer call me an ascetic
تا مرا هست و دیگرم باید
گر نخوانند زاهدم، شاید