Section 13: When Mehrab came from the gate, joyful
بخش ۱۳: چو آمد ز درگاه مهراب شاد
When he came joyfully from Mehrab's palace
He remembered Zal often
چو آمد ز درگاه مهراب شاد
همی کرد از زال بسیار یاد
He saw the precious Sindokht sleeping
He saw her face withered, her heart in turmoil
گرانمایه سیندخت را خفته دید
رخش پژمریده دل آشفته دید
He asked and said, 'What happened? Tell me.'
Why is your face withered like a flower petal?
بپرسید و گفتا چه بودت بگوی
چرا پژمرید آن چو گلبرگ روی
She replied to Mehrab in this manner
For thoughts in my heart have become long
چنین داد پاسخ به مهراب باز
که اندیشه اندر دلم شد دراز
From this flourishing palace and this desire
And from these Arabian horses adorned
ازین کاخ آباد و این خواسته
وزین تازی اسپان آراسته
And from these subjects devoted to the general
From this crown and the kingship it bestows
وزین بندگان سپهبدپرست
ازین تاج و این خسروانی نشست
And from this face and our tall stature
From this name, and our knowledge and wisdom
وزین چهره و سرو بالای ما
وزین نام و این دانش و رای ما
With this well-being and this truth
Time, from time to time, brings decline
بدین آبداری و این راستی
زمان تا زمان آورد کاستی
The unsuccessful must be handed over to the enemy
All our suffering must be counted as wind
به ناکام باید به دشمن سپرد
همه رنج ما باد باید شمرد
One tight coffin is the result of this for us
A tree whose opium is our poison
یکی تنگ تابوت ازین بهر ماست
درختی که تریاک او زهر ماست
We killed and gave its water to suffering
We hung its crown and treasure upon it
بکشتیم و دادیم آبش به رنج
بیاویختیم از برش تاج و گنج
When it rose to the sun and became shaded
It came to the earth, the head of the wealthy
چو بر شد به خورشید و شد سایهدار
به خاک اندر آمد سر مایهدار
This is the end and conclusion of our journey
Know where our peace will end
برینست فرجام و انجام ما
بدان تا کجا باشد آرام ما
Mehrab said these words to Sindokht
What you bring new will never turn old
به سیندخت مهراب گفت این سخن
نوآوردی و نو نگردد کهن
The house of happiness was in this manner
Wisdom found from it was fearful
سرای سپنجی بدین سان بود
خرد یافته زو هراسان بود
One comes in, and another passes by
No passage, for the wheel will give its turn
یکی اندر آید دگر بگذرد
گذر نی که چرخش همی بسپرد
No more joy and sorrow will return
There is no conflict with the just
به شادی و انده نگردد دگر
برین نیست پیکار با دادگر
Sindokht told him this tale
He will place it on another's face as history
بدو گفت سیندخت این داستان
بروی دگر بر نهد باستان
The wise and fortunate priest found wisdom
He taught his child the story of the tree
خرد یافته موبد نیک بخت
به فرزند زد داستان درخت
I told the tale, guided by wisdom's way
The general should look at my words
زدم داستان تا ز راه خرد
سپهبد به گفتار من بنگرد
The tall cypress bent down in submission
It gave the red narcissus its dew
فرو برد سرو سهی داد خم
به نرگس گل سرخ را داد نم
For the heavens do not pass above such a being
We must be the ones, O wise one, to follow
که گردون به سر بر چنان نگذرد
که ما را همی باید ای پرخرد
Know that Rudabeh has set traps for Sam's son
Secretly laying various snares
چنان دان که رودابه را پور سام
نهانی نهادست هر گونه دام
She has led his bright heart astray
We must find a solution and keep an eye on it
ببردست روشن دلش را ز راه
یکی چاره مان کرد باید نگاه
I have given her much advice, but it did not help
I see her heart is confused and her face pale
بسی دادمش پند و سودش نکرد
دلش خیره بینم همی روی زرد
When Mehrab heard this, he jumped to his feet
And placed his hand on his sword
چو بشنید مهراب بر پای جست
نهاد از بر دست شمشیر دست
His body trembled and his face turned azure
His heart full of blood, and his soul cold with dread
تنش گشت لرزان و رخ لاجورد
پر از خون جگر دل پر از باد سرد
He said, 'I will now shed Rudabeh's blood
And uproot her from the face of the earth
همی گفت رودابه را رود خون
بروی زمین بر کنم هم کنون
When Sindokht saw this, she sprang to her feet
And wrapped her arms around his neck
چو این دید سیندخت برپای جست
کمر کرد بر گردگاهش دو دست
She said, 'Now listen to one of lesser rank
And heed my words for a moment
چنین گفت کز کهتر اکنون یکی
سخن بشنو و گوش دار اندکی
Then do what your wisdom guides you to
Your soul and intellect will be your guide
ازان پس همان کن که رای آیدت
روان و خرد رهنمای آیدت
She twisted and threw him down
He roared like a raging elephant
بپیچید و بنداخت او را بدست
خروشی برآورد چون پیل مست
He said to me, 'When the daughter appeared
I should have immediately cut off her head
مرا گفت چون دختر آمد پدید
ببایستش اندر زمان سر برید
I didn't kill her and strayed from the ancestral path
Now she has brought such alchemy upon me
نکشتم بگشتم ز راه نیا
کنون ساخت بر من چنین کیمیا
A son who strays from his father's path
The brave do not count him as their father's son
پسر کو ز راه پدر بگذرد
دلیرش ز پشت پدر نشمرد
I fear for my life and face disgrace
Why do you keep me from battle?
همم بیم جانست و هم جای ننگ
چرا بازداری سرم را ز جنگ
If Sam the hero and King Manuchehr
Find out about our plans
اگر سام یل با منوچهر شاه
بیابند بر ما یکی دستگاه
Smoke will rise from Kabul to the sun
Neither the city nor the crops will remain intact
ز کابل برآید به خورشید دود
نه آباد ماند نه کشت و درود
Sindokht said to the border guard
Do not foolishly change your words on this matter
چنین گفت سیندخت با مرزبان
کزین در مگردان به خیره زبان
From this news, Sam the knight did learn
In his heart, fear and anxiety did churn
کزین آگهی یافت سام سوار
به دل ترس و تیمار و سختی مدار
From the wolves of the desert, he turned back
This word is open, it's no longer a track
وی از گرگساران بدین گشت باز
گشاده شدست این سخن نیست راز
Thus spoke Mehrab, 'Oh moon-faced one, true
Do not speak with me in a manner askew'
چنین گفت مهراب کای ماهروی
سخن هیچ با من به کژی مگوی
How can one’s mind submit to earthly strife
When the wind itself commands the dust of life
چنین خود کی اندر خورد با خرد
که مر خاک را باد فرمان برد
My heart is not troubled by this nothingness
If only I find safety from harm's distress
مرا دل بدین نیستی دردمند
اگر ایمنی یابمی از گزند
For who would bind Sam the knight in his stride
From Ahvaz to Kandahar, he will not be denied
که باشد که پیوند سام سوار
نخواهد ز اهواز تا قندهار
Sindokht said, 'O honored and noble lord'
With words of misfortune, I have no accord'
بدو گفت سیندخت کای سرفراز
به گفتار کژی مبادم نیاز
Your harm is clear, my harm it shall be
Your troubled heart is bound up with me
گزند تو پیدا گزند منست
دل درمند تو بند منست
This is true, it has set on my heart's crest
This suspicion has lingered since the first request
چنین است و این بر دلم شد درست
همین بدگمانی مرا از نخست
If it is, this work is not so strange
That so many ill thoughts should have been arranged
اگر باشد این نیست کاری شگفت
که چندین بد اندیشه باید گرفت
Fereydun became the king of Yemen's tall trees
The world-conqueror saw how his hands' fate frees
فریدون به سرو یمن گشت شاه
جهانجوی دستان همین دید راه
Whenever you estrange from your own kin
Your thoughts darken, as does the thought within
هرانگه که بیگانه شد خویش تو
شود تیره رای بداندیش تو
To Sindokht, the renowned did say
Bring Rudabeh to me without delay
به سیندخت فرمود پس نامدار
که رودابه را خیز پیش من آر
Sindokht feared the sharp man, with a mind set on hurt
Who would bring her pain and woes from the dirt
بترسید سیندخت ازان تیز مرد
که او را ز درد اندر آرد به گرد
I will first seek your promise to hold true
Then wash her heart from hatred, to renew
بدو گفت پیمانت خواهم نخست
به چاره دلش را ز کینه بشست
Sindokht said, 'Let not the name be a lie'
For Rudabeh shall never face ill in my eye
زبان داد سیندخت را نامجوی
که رودابه را بد نیارد بروی
She said, 'See that the king of this earth
Shall turn his heart against us, full of mirth'
بدو گفت بنگر که شاه زمین
دل از ما کند زین سخن پر ز کین
Neither home nor father, nor mother will stay
Rudabeh with the river shall have their way
نه ماند بر و بوم و نه مام و باب
شود پست رودابه با رودآب
When Sindokht heard, she lowered her face
And bowed, as tears began to trace
چو بشنید سیندخت سر پیش اوی
فرو برد و بر خاک بنهاد روی
She smiled at her daughter with lips full of cheer
Her face opened like the day under the night so near
بر دختر آمد پر از خنده لب
گشاده رخ روزگون زیر شب
She brought the good news, a tiger's fight came near
From the grave of life, it strikes with claws so clear
همی مژده دادش که جنگی پلنگ
ز گور ژیان کرد کوتاه چنگ
Now quickly open your veil, and go before
Before your father, weeping at the door
کنون زود پیرایه بگشای و رو
به پیش پدر شو به زاری بنو
Rudabeh asked, 'What is this veil I should wear'
What use is a crown with nothing to spare
بدو گفت رودابه پیرایه چیست
به جای سر مایه بیمایه چیست
My soul is matched with Sam's son, it is true
Why should it be hidden and not in view?
روان مرا پور سامست جفت
چرا آشکارا بباید نهفت
She came before her father like the morning sun
Drenched in rubies and gold
به پیش پدر شد چو خورشید شرق
به یاقوت و زر اندرون گشته غرق
A paradise adorned with beauty
Like the radiant sun in delightful spring
بهشتی بد آراسته پرنگار
چو خورشید تابان به خرم بهار
When her father saw her, he was stunned
He secretly called upon the Creator
پدر چون ورا دید خیره بماند
جهان آفرین را نهانی بخواند
He said to her, 'O one washed of wisdom
How does this fit among the noble ones?
بدو گفت ای شسته مغز از خرد
ز پرگوهران این کی اندر خورد
That a fairy would pair with a demon
That the moon would be your crown and ring
که با اهرمن جفت گردد پری
که مه تاج بادت مه انگشتری
When Rudabeh heard that conversation
She became grim and her face turned saffron
چو بشنید رودابه آن گفتوگوی
دژم گشت و چون زعفران کرد روی
Her black eyelashes on her grim daffodil-like eyes
She closed them and said nothing
سیه مژه بر نرگسان دژم
فرو خوابنید و نزد هیچ دم
Her father's heart full of anger and head full of war
He walked growling like a leopard
پدر دل پر از خشم و سر پر ز جنگ
همی رفت غران بسان پلنگ
The heartbroken daughter went home
Her face saffron-colored, full of tears
سوی خانه شد دختر دلشده
رخان معصفر بزر آژده
Both sought refuge in God
Both the heart-stricken moon and the throne
به یزدان گرفتند هر دو پناه
هم این دل شده ماه و هم پیشگاه
Section 13: When Mehrab came from the gate, joyful
Book: Shahnameh
Author: Abu'l-Qâsem Ferdowsi Tusi