Section 13: When Mehrab came from the gate, joyful

بخش ۱۳: چو آمد ز درگاه مهراب شاد

When he came joyfully from Mehrab's palace

He remembered Zal often

چو آمد ز درگاه مهراب شاد

همی کرد از زال بسیار یاد

He saw the precious Sindokht sleeping

He saw her face withered, her heart in turmoil

گرانمایه سیندخت را خفته دید

رخش پژمریده دل آشفته دید

He asked and said, 'What happened? Tell me.'

Why is your face withered like a flower petal?

بپرسید و گفتا چه بودت بگوی

چرا پژمرید آن چو گلبرگ روی

She replied to Mehrab in this manner

For thoughts in my heart have become long

چنین داد پاسخ به مهراب باز

که اندیشه اندر دلم شد دراز

From this flourishing palace and this desire

And from these Arabian horses adorned

ازین کاخ آباد و این خواسته

وزین تازی اسپان آراسته

And from these subjects devoted to the general

From this crown and the kingship it bestows

وزین بندگان سپهبدپرست

ازین تاج و این خسروانی نشست

And from this face and our tall stature

From this name, and our knowledge and wisdom

وزین چهره و سرو بالای ما

وزین نام و این دانش و رای ما

With this well-being and this truth

Time, from time to time, brings decline

بدین آبداری و این راستی

زمان تا زمان آورد کاستی

The unsuccessful must be handed over to the enemy

All our suffering must be counted as wind

به ناکام باید به دشمن سپرد

همه رنج ما باد باید شمرد

One tight coffin is the result of this for us

A tree whose opium is our poison

یکی تنگ تابوت ازین بهر ماست

درختی که تریاک او زهر ماست

We killed and gave its water to suffering

We hung its crown and treasure upon it

بکشتیم و دادیم آبش به رنج

بیاویختیم از برش تاج و گنج

When it rose to the sun and became shaded

It came to the earth, the head of the wealthy

چو بر شد به خورشید و شد سایه‌دار

به خاک اندر آمد سر مایه‌دار

This is the end and conclusion of our journey

Know where our peace will end

برینست فرجام و انجام ما

بدان تا کجا باشد آرام ما

Mehrab said these words to Sindokht

What you bring new will never turn old

به سیندخت مهراب گفت این سخن

نوآوردی و نو نگردد کهن

The house of happiness was in this manner

Wisdom found from it was fearful

سرای سپنجی بدین سان بود

خرد یافته زو هراسان بود

One comes in, and another passes by

No passage, for the wheel will give its turn

یکی اندر آید دگر بگذرد

گذر نی که چرخش همی بسپرد

No more joy and sorrow will return

There is no conflict with the just

به شادی و انده نگردد دگر

برین نیست پیکار با دادگر

Sindokht told him this tale

He will place it on another's face as history

بدو گفت سیندخت این داستان

بروی دگر بر نهد باستان

The wise and fortunate priest found wisdom

He taught his child the story of the tree

خرد یافته موبد نیک بخت

به فرزند زد داستان درخت

I told the tale, guided by wisdom's way

The general should look at my words

زدم داستان تا ز راه خرد

سپهبد به گفتار من بنگرد

The tall cypress bent down in submission

It gave the red narcissus its dew

فرو برد سرو سهی داد خم

به نرگس گل سرخ را داد نم

For the heavens do not pass above such a being

We must be the ones, O wise one, to follow

که گردون به سر بر چنان نگذرد

که ما را همی باید ای پرخرد

Know that Rudabeh has set traps for Sam's son

Secretly laying various snares

چنان دان که رودابه را پور سام

نهانی نهادست هر گونه دام

She has led his bright heart astray

We must find a solution and keep an eye on it

ببردست روشن دلش را ز راه

یکی چاره مان کرد باید نگاه

I have given her much advice, but it did not help

I see her heart is confused and her face pale

بسی دادمش پند و سودش نکرد

دلش خیره بینم همی روی زرد

When Mehrab heard this, he jumped to his feet

And placed his hand on his sword

چو بشنید مهراب بر پای جست

نهاد از بر دست شمشیر دست

His body trembled and his face turned azure

His heart full of blood, and his soul cold with dread

تنش گشت لرزان و رخ لاجورد

پر از خون جگر دل پر از باد سرد

He said, 'I will now shed Rudabeh's blood

And uproot her from the face of the earth

همی گفت رودابه را رود خون

بروی زمین بر کنم هم کنون

When Sindokht saw this, she sprang to her feet

And wrapped her arms around his neck

چو این دید سیندخت برپای جست

کمر کرد بر گردگاهش دو دست

She said, 'Now listen to one of lesser rank

And heed my words for a moment

چنین گفت کز کهتر اکنون یکی

سخن بشنو و گوش دار اندکی

Then do what your wisdom guides you to

Your soul and intellect will be your guide

ازان پس همان کن که رای آیدت

روان و خرد رهنمای آیدت

She twisted and threw him down

He roared like a raging elephant

بپیچید و بنداخت او را بدست

خروشی برآورد چون پیل مست

He said to me, 'When the daughter appeared

I should have immediately cut off her head

مرا گفت چون دختر آمد پدید

ببایستش اندر زمان سر برید

I didn't kill her and strayed from the ancestral path

Now she has brought such alchemy upon me

نکشتم بگشتم ز راه نیا

کنون ساخت بر من چنین کیمیا

A son who strays from his father's path

The brave do not count him as their father's son

پسر کو ز راه پدر بگذرد

دلیرش ز پشت پدر نشمرد

I fear for my life and face disgrace

Why do you keep me from battle?

همم بیم جانست و هم جای ننگ

چرا بازداری سرم را ز جنگ

If Sam the hero and King Manuchehr

Find out about our plans

اگر سام یل با منوچهر شاه

بیابند بر ما یکی دستگاه

Smoke will rise from Kabul to the sun

Neither the city nor the crops will remain intact

ز کابل برآید به خورشید دود

نه آباد ماند نه کشت و درود

Sindokht said to the border guard

Do not foolishly change your words on this matter

چنین گفت سیندخت با مرزبان

کزین در مگردان به خیره زبان

From this news, Sam the knight did learn

In his heart, fear and anxiety did churn

کزین آگهی یافت سام سوار

به دل ترس و تیمار و سختی مدار

From the wolves of the desert, he turned back

This word is open, it's no longer a track

وی از گرگساران بدین گشت باز

گشاده شدست این سخن نیست راز

Thus spoke Mehrab, 'Oh moon-faced one, true

Do not speak with me in a manner askew'

چنین گفت مهراب کای ماه‌روی

سخن هیچ با من به کژی مگوی

How can one’s mind submit to earthly strife

When the wind itself commands the dust of life

چنین خود کی اندر خورد با خرد

که مر خاک را باد فرمان برد

My heart is not troubled by this nothingness

If only I find safety from harm's distress

مرا دل بدین نیستی دردمند

اگر ایمنی یابمی از گزند

For who would bind Sam the knight in his stride

From Ahvaz to Kandahar, he will not be denied

که باشد که پیوند سام سوار

نخواهد ز اهواز تا قندهار

Sindokht said, 'O honored and noble lord'

With words of misfortune, I have no accord'

بدو گفت سیندخت کای سرفراز

به گفتار کژی مبادم نیاز

Your harm is clear, my harm it shall be

Your troubled heart is bound up with me

گزند تو پیدا گزند منست

دل درمند تو بند منست

This is true, it has set on my heart's crest

This suspicion has lingered since the first request

چنین است و این بر دلم شد درست

همین بدگمانی مرا از نخست

If it is, this work is not so strange

That so many ill thoughts should have been arranged

اگر باشد این نیست کاری شگفت

که چندین بد اندیشه باید گرفت

Fereydun became the king of Yemen's tall trees

The world-conqueror saw how his hands' fate frees

فریدون به سرو یمن گشت شاه

جهانجوی دستان همین دید راه

Whenever you estrange from your own kin

Your thoughts darken, as does the thought within

هرانگه که بیگانه شد خویش تو

شود تیره رای بداندیش تو

To Sindokht, the renowned did say

Bring Rudabeh to me without delay

به سیندخت فرمود پس نامدار

که رودابه را خیز پیش من آر

Sindokht feared the sharp man, with a mind set on hurt

Who would bring her pain and woes from the dirt

بترسید سیندخت ازان تیز مرد

که او را ز درد اندر آرد به گرد

I will first seek your promise to hold true

Then wash her heart from hatred, to renew

بدو گفت پیمانت خواهم نخست

به چاره دلش را ز کینه بشست

Sindokht said, 'Let not the name be a lie'

For Rudabeh shall never face ill in my eye

زبان داد سیندخت را نامجوی

که رودابه را بد نیارد بروی

She said, 'See that the king of this earth

Shall turn his heart against us, full of mirth'

بدو گفت بنگر که شاه زمین

دل از ما کند زین سخن پر ز کین

Neither home nor father, nor mother will stay

Rudabeh with the river shall have their way

نه ماند بر و بوم و نه مام و باب

شود پست رودابه با رودآب

When Sindokht heard, she lowered her face

And bowed, as tears began to trace

چو بشنید سیندخت سر پیش اوی

فرو برد و بر خاک بنهاد روی

She smiled at her daughter with lips full of cheer

Her face opened like the day under the night so near

بر دختر آمد پر از خنده لب

گشاده رخ روزگون زیر شب

She brought the good news, a tiger's fight came near

From the grave of life, it strikes with claws so clear

همی مژده دادش که جنگی پلنگ

ز گور ژیان کرد کوتاه چنگ

Now quickly open your veil, and go before

Before your father, weeping at the door

کنون زود پیرایه بگشای و رو

به پیش پدر شو به زاری بنو

Rudabeh asked, 'What is this veil I should wear'

What use is a crown with nothing to spare

بدو گفت رودابه پیرایه چیست

به جای سر مایه بی‌مایه چیست

My soul is matched with Sam's son, it is true

Why should it be hidden and not in view?

روان مرا پور سامست جفت

چرا آشکارا بباید نهفت

She came before her father like the morning sun

Drenched in rubies and gold

به پیش پدر شد چو خورشید شرق

به یاقوت و زر اندرون گشته غرق

A paradise adorned with beauty

Like the radiant sun in delightful spring

بهشتی بد آراسته پرنگار

چو خورشید تابان به خرم بهار

When her father saw her, he was stunned

He secretly called upon the Creator

پدر چون ورا دید خیره بماند

جهان آفرین را نهانی بخواند

He said to her, 'O one washed of wisdom

How does this fit among the noble ones?

بدو گفت ای شسته مغز از خرد

ز پرگوهران این کی اندر خورد

That a fairy would pair with a demon

That the moon would be your crown and ring

که با اهرمن جفت گردد پری

که مه تاج بادت مه انگشتری

When Rudabeh heard that conversation

She became grim and her face turned saffron

چو بشنید رودابه آن گفت‌وگوی

دژم گشت و چون زعفران کرد روی

Her black eyelashes on her grim daffodil-like eyes

She closed them and said nothing

سیه مژه بر نرگسان دژم

فرو خوابنید و نزد هیچ دم

Her father's heart full of anger and head full of war

He walked growling like a leopard

پدر دل پر از خشم و سر پر ز جنگ

همی رفت غران بسان پلنگ

The heartbroken daughter went home

Her face saffron-colored, full of tears

سوی خانه شد دختر دل‌شده

رخان معصفر بزر آژده

Both sought refuge in God

Both the heart-stricken moon and the throne

به یزدان گرفتند هر دو پناه

هم این دل شده ماه و هم پیشگاه