Section 19: News of this battlefield reached Salm

بخش ۱۹: به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه

A message to Salm went from this battlefield

And from that darkness, it came into the moonlight

به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه

وزان تیرگی کاندر آمد به ماه

Behind him was a fortress

Its summit rose to the sky, touching the blue heavens

پس پشتش اندر یکی حصن بود

برآورده سر تا به چرخ کبود

So it was built, to have an opening in the fortress

Where time’s ups and downs could be weathered

چنان ساخت کاید بدان حصن باز

که دارد زمانه نشیب و فراز

Even this thought crossed Qarn’s mind

That Salm turned his face away from the battle

هم این یک سخن قارن اندیشه کرد

که برگاشتش سلم روی از نبرد

A great fortress would be his resting place

It would be fitting to take his path to conquer

کلانی دژش باشد آرامگاه

سزد گر برو بربگیریم راه

For if the sea fortress becomes his place

No one shall sever the foundation of his feet

که گر حصن دریا شود جای اوی

کسی نگسلاند ز بن پای اوی

A place he holds within the clouds above

And solutions rising from the deep waters

یکی جای دارد سر اندر سحاب

به چاره برآورده از قعر آب

He placed treasures of all things in their place

And cast upon him the shadow of the divine bird

نهاده ز هر چیز گنجی به جای

فگنده برو سایه پر همای

I must swiftly find a solution

The reins and saddle must be seized

مرا رفت باید بدین چاره زود

رکاب و عنان را بباید بسود

If the king sees from the warriors

He would entrust a great army to the youngest

اگر شاه بیند ز جنگ‌آوران

به کهتر سپارد سپاهی گران

With the royal banner of the king

And the ring of Tur, I march in the way

همان با درفش همایون شاه

هم انگشتر تور با من به راه

Now a solution must be created

And the army must be cast into the fortress

بباید کنون چاره‌ای ساختن

سپه را به حصن اندر انداختن

I, along with the circle of Garsasp, in this dark night

Shall not reveal this secret to the wind

من و گرد گرشاسپ وین تیره شب

برین راز بر باد مگشای لب

When the face turned like ebony in the air

They placed the trumpet on the elephant’s mountain

چو روی هوا گشت چون آبنوس

نهادند بر کوههٔ پیل کوس

All the famous warriors, eager for battle

Turned from dry land to the sea

همه نامداران پرخاشجوی

ز خشکی به دریا نهادند روی

He entrusted the army to Shirwaz and said

That I must hide myself

سپه را به شیروی بسپرد و گفت

که من خویشتن را بخواهم نهفت

I will go toward the fortress keeper like a prophet

And show him the seal of the ring

شوم سوی دژبان به پیغمبری

نمایم بدو مهر انگشتری

When I enter the fortress, I will raise the banner

And I will flash the purple swords

چو در دژ شوم برفرازم درفش

درفشان کنم تیغ های بنفش

You must turn your faces completely toward the fortress

So that when it enters, it will blow and give

شما روی یکسر سوی دژ نهید

چنانک اندر آید دمید و دهید

The army stayed near the sea

To Shirwaz, the brave one, while I took my leave

سپه را به نزدیک دریا بماند

به شیروی شیراوژن و خود براند

He came when he neared the fortress

He spoke and the fortress keeper saw his affection

بیامد چو نزدیکی دژ رسید

سخن گفت و دژدار مهرش بدید

He said: I have come from the vicinity of Tur

He ordered me to remain silent for a while

چنین گفت کز نزد تور آمدم

بفرمود تا یک زمان دم زدم

He told me to go and speak to the fortress guard

To seek peace and food day and night

مرا گفت شو پیش دژبان بگوی

که روز و شب آرام و خوردن مجوی

From here, the banner of King Manouchehr is sent

Towards the fortress, with an army, it is dispatched

کز ایدر درفش منوچهر شاه

سوی دژ فرستد همی با سپاه

Be with him, both in good and bad, as a companion

Be the guardian of the fortress, stay alert

تو با او به نیک و به بد یار باش

نگهبان دژ باش و بیدار باش

When the gatekeeper heard such words

He immediately showed the same signet ring

چو دژبان چنین گفتها را شنید

همان مهر انگشتری را بدید

Then they opened the fortress gate

He saw the open gate but did not know the secret

همان گه در دژ گشادند باز

بدید آشکارا ندانست راز

Look at what the farmer’s speaker said

For he who hid his heart saw its secret

نگر تا سخنگوی دهقان چه گفت

که راز دل آن دید کو دل نهفت

May both you and I adopt servitude

And with our professions, let us also think

مرا و تو را بندگی پیشه باد

ابا پیشه‌مان نیز اندیشه باد

Whether in good or bad, whatever the body might endure

We must always tell stories

به نیک و به بد هر چه شاید بدن

بباید همی داستان ها زدن

As the fortkeeper and as the warrior Qaren

Each one brought their face forward

چو دژدار و چون قارن رزمجوی

یکایک به روی اندر آورده روی

One was malicious, the other simple-hearted

The commander was prepared for every remedy

یکی بدسگال و یکی ساده دل

سپهبد به هر چاره آماده دل

He searched all day until night came

The fortkeeper remained unaware of the misgivings

همی جست آن روز تا شب زمان

نه آگاه دژدار از آن بدگمان

He laid his trust in a stranger’s affection

He carelessly gave away his head and the fortress to the wind

به بیگانه بر مهر خویشی نهاد

بداد از گزافه سر و دژ به باد

As night turned into day, Qaren, the warrior, arose

He raised a banner, shining like the full moon

چو شب روز شد قارن رزمخواه

درفشی برافراخت چون گرد ماه

He roared and displayed one by one his signs

To Shiravi and to the circle of neck-benders

خروشید و بنمود یک یک نشان

به شیروی و گردان گردن کشان

When Shiravi saw the warrior's banner

He set his face to avenge, with treacherous heart

چو شیروی دید آن درفش یلی

به کین روی بنهاد با پردلی

He took the fortress and locked it inside

He placed the leaders' heads on their helmets, covered in blood

در حصن بگرفت و اندر نهاد

سران را ز خون بر سر افسر نهاد

With one hand Qaren and with the other a lion

On his head, a mace and sword, fire and water beneath

به یک دست قارن به یک دست شیر

به سر گرز و تیغ آتش و آب زیر

When the sun reached the sword’s blade

The fortress’s custom was gone, and the guard was missing

چو خورشید بر تیغ گنبد رسید

نه آیین دژ بد نه دژبان پدید

The fortress was not, nor the ship upon the water

Only smoke was seen rising in the clouds

نه دژ بود گفتی نه کشتی بر آب

یکی دود دیدی سراندر سحاب

Fire flashed and wind arose

The roar of riders and cries grew

درخشیدن آتش و باد خاست

خروش سواران و فریاد خاست

As the shining sun turned from the high

What appeared was neither the fortress nor the wide plain

چو خورشید تابان ز بالا بگشت

چه آن دژ نمود و چه آن پهن دشت

They killed more than could be counted

Smoke rose from the fire like a volcano

بکشتند از ایشان فزون از شمار

همی دود از آتش برآمد چو قار

The whole surface of the sea turned pitch-black

The whole surface of the desert turned into a stream of blood

همه روی دریا شده قیرگون

همه روی صحرا شده جوی خون