Section 19: News of this battlefield reached Salm
بخش ۱۹: به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه
A message to Salm went from this battlefield
And from that darkness, it came into the moonlight
به سلم آگهی رفت ازین رزمگاه
وزان تیرگی کاندر آمد به ماه
Behind him was a fortress
Its summit rose to the sky, touching the blue heavens
پس پشتش اندر یکی حصن بود
برآورده سر تا به چرخ کبود
So it was built, to have an opening in the fortress
Where time’s ups and downs could be weathered
چنان ساخت کاید بدان حصن باز
که دارد زمانه نشیب و فراز
Even this thought crossed Qarn’s mind
That Salm turned his face away from the battle
هم این یک سخن قارن اندیشه کرد
که برگاشتش سلم روی از نبرد
A great fortress would be his resting place
It would be fitting to take his path to conquer
کلانی دژش باشد آرامگاه
سزد گر برو بربگیریم راه
For if the sea fortress becomes his place
No one shall sever the foundation of his feet
که گر حصن دریا شود جای اوی
کسی نگسلاند ز بن پای اوی
A place he holds within the clouds above
And solutions rising from the deep waters
یکی جای دارد سر اندر سحاب
به چاره برآورده از قعر آب
He placed treasures of all things in their place
And cast upon him the shadow of the divine bird
نهاده ز هر چیز گنجی به جای
فگنده برو سایه پر همای
I must swiftly find a solution
The reins and saddle must be seized
مرا رفت باید بدین چاره زود
رکاب و عنان را بباید بسود
If the king sees from the warriors
He would entrust a great army to the youngest
اگر شاه بیند ز جنگآوران
به کهتر سپارد سپاهی گران
With the royal banner of the king
And the ring of Tur, I march in the way
همان با درفش همایون شاه
هم انگشتر تور با من به راه
Now a solution must be created
And the army must be cast into the fortress
بباید کنون چارهای ساختن
سپه را به حصن اندر انداختن
I, along with the circle of Garsasp, in this dark night
Shall not reveal this secret to the wind
من و گرد گرشاسپ وین تیره شب
برین راز بر باد مگشای لب
When the face turned like ebony in the air
They placed the trumpet on the elephant’s mountain
چو روی هوا گشت چون آبنوس
نهادند بر کوههٔ پیل کوس
All the famous warriors, eager for battle
Turned from dry land to the sea
همه نامداران پرخاشجوی
ز خشکی به دریا نهادند روی
He entrusted the army to Shirwaz and said
That I must hide myself
سپه را به شیروی بسپرد و گفت
که من خویشتن را بخواهم نهفت
I will go toward the fortress keeper like a prophet
And show him the seal of the ring
شوم سوی دژبان به پیغمبری
نمایم بدو مهر انگشتری
When I enter the fortress, I will raise the banner
And I will flash the purple swords
چو در دژ شوم برفرازم درفش
درفشان کنم تیغ های بنفش
You must turn your faces completely toward the fortress
So that when it enters, it will blow and give
شما روی یکسر سوی دژ نهید
چنانک اندر آید دمید و دهید
The army stayed near the sea
To Shirwaz, the brave one, while I took my leave
سپه را به نزدیک دریا بماند
به شیروی شیراوژن و خود براند
He came when he neared the fortress
He spoke and the fortress keeper saw his affection
بیامد چو نزدیکی دژ رسید
سخن گفت و دژدار مهرش بدید
He said: I have come from the vicinity of Tur
He ordered me to remain silent for a while
چنین گفت کز نزد تور آمدم
بفرمود تا یک زمان دم زدم
He told me to go and speak to the fortress guard
To seek peace and food day and night
مرا گفت شو پیش دژبان بگوی
که روز و شب آرام و خوردن مجوی
From here, the banner of King Manouchehr is sent
Towards the fortress, with an army, it is dispatched
کز ایدر درفش منوچهر شاه
سوی دژ فرستد همی با سپاه
Be with him, both in good and bad, as a companion
Be the guardian of the fortress, stay alert
تو با او به نیک و به بد یار باش
نگهبان دژ باش و بیدار باش
When the gatekeeper heard such words
He immediately showed the same signet ring
چو دژبان چنین گفتها را شنید
همان مهر انگشتری را بدید
Then they opened the fortress gate
He saw the open gate but did not know the secret
همان گه در دژ گشادند باز
بدید آشکارا ندانست راز
Look at what the farmer’s speaker said
For he who hid his heart saw its secret
نگر تا سخنگوی دهقان چه گفت
که راز دل آن دید کو دل نهفت
May both you and I adopt servitude
And with our professions, let us also think
مرا و تو را بندگی پیشه باد
ابا پیشهمان نیز اندیشه باد
Whether in good or bad, whatever the body might endure
We must always tell stories
به نیک و به بد هر چه شاید بدن
بباید همی داستان ها زدن
As the fortkeeper and as the warrior Qaren
Each one brought their face forward
چو دژدار و چون قارن رزمجوی
یکایک به روی اندر آورده روی
One was malicious, the other simple-hearted
The commander was prepared for every remedy
یکی بدسگال و یکی ساده دل
سپهبد به هر چاره آماده دل
He searched all day until night came
The fortkeeper remained unaware of the misgivings
همی جست آن روز تا شب زمان
نه آگاه دژدار از آن بدگمان
He laid his trust in a stranger’s affection
He carelessly gave away his head and the fortress to the wind
به بیگانه بر مهر خویشی نهاد
بداد از گزافه سر و دژ به باد
As night turned into day, Qaren, the warrior, arose
He raised a banner, shining like the full moon
چو شب روز شد قارن رزمخواه
درفشی برافراخت چون گرد ماه
He roared and displayed one by one his signs
To Shiravi and to the circle of neck-benders
خروشید و بنمود یک یک نشان
به شیروی و گردان گردن کشان
When Shiravi saw the warrior's banner
He set his face to avenge, with treacherous heart
چو شیروی دید آن درفش یلی
به کین روی بنهاد با پردلی
He took the fortress and locked it inside
He placed the leaders' heads on their helmets, covered in blood
در حصن بگرفت و اندر نهاد
سران را ز خون بر سر افسر نهاد
With one hand Qaren and with the other a lion
On his head, a mace and sword, fire and water beneath
به یک دست قارن به یک دست شیر
به سر گرز و تیغ آتش و آب زیر
When the sun reached the sword’s blade
The fortress’s custom was gone, and the guard was missing
چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
نه آیین دژ بد نه دژبان پدید
The fortress was not, nor the ship upon the water
Only smoke was seen rising in the clouds
نه دژ بود گفتی نه کشتی بر آب
یکی دود دیدی سراندر سحاب
Fire flashed and wind arose
The roar of riders and cries grew
درخشیدن آتش و باد خاست
خروش سواران و فریاد خاست
As the shining sun turned from the high
What appeared was neither the fortress nor the wide plain
چو خورشید تابان ز بالا بگشت
چه آن دژ نمود و چه آن پهن دشت
They killed more than could be counted
Smoke rose from the fire like a volcano
بکشتند از ایشان فزون از شمار
همی دود از آتش برآمد چو قار
The whole surface of the sea turned pitch-black
The whole surface of the desert turned into a stream of blood
همه روی دریا شده قیرگون
همه روی صحرا شده جوی خون