Section 2: When his years extended like a five-fingered hand
بخش ۲: ز سالش چو یک پنجه اندر کشید
When fifty years of his age had passed
Three precious sons appeared
ز سالش چو یک پنجه اندر کشید
سه فرزندش آمد گرامی پدید
With the fortune of the world-ruler, all three sons
Three royal descendants from the golden crown
به بخت جهاندار هر سه پسر
سه خسرو نژاد از در تاج زر
Tall as cypress and as beautiful as spring
In every way resembling a king
به بالا چو سرو و به رخ چون بهار
به هر چیز مانندهٔ شهریار
Of these three, two were from Shahrnaz
The youngest from the beautiful face, Arnavaz
از این سه دو پاکیزه از شهرناز
یکی کهتر از خوب چهر ارنواز
The father had not yet named them from pride
They took steps before elephants
پدر نوز ناکرده از ناز نام
همی پیش پیلان نهادند گام
Fereydun called one of his noble men
He called the most valued one forward
فریدون از آن نامداران خویش
یکی را گرانمایهتر خواند پیش
His name was Jandal, full of skill
In every task, he was sympathetic to the king
کجا نام او جندل پرهنر
به هر کار دلسوز بر شاه بر
He said to him, 'Travel around the world'
Choose three daughters from noble lineage
بدو گفت برگرد گرد جهان
سه دختر گزین از نژاد مهان
Three sisters from one mother and one father
Fair-faced, pure, and of royal lineage
سه خواهر ز یک مادر و یک پدر
پری چهره و پاک و خسرو گهر
Worthy of my three sons
As befitting my kinship
به خوبی سزای سه فرزند من
چنان چون بشاید به پیوند من
In height and appearance, all three are alike
So that they cannot be distinguished from each other
به بالا و دیدار هر سه یکی
که این را ندانند ازان اندکی
When Jandal heard the king's words
He conceived a pure plan
چو بشنید جندل ز خسرو سخن
یکی رای پاکیزه افگند بن
For he was wise-hearted and pure-minded
With a sweet tongue and capable of fine work
که بیدار دل بود و پاکیزه مغز
زبان چرب و شایستهٔ کار نغز
He left the commander and set out on his journey
With a few well-wishers
ز پیش سپهبد برون شد به راه
ابا چند تن مر ورا نیکخواه
He traveled from one end of Iran to the other
He inquired and listened to all kinds of conversations
یکایک ز ایران سراندر کشید
پژوهید و هرگونه گفت و شنید
In every land, wherever there was a chief
Who kept a daughter in seclusion
به هر کشوری کز جهان مهتری
به پرده درون داشتن دختری
He secretly sought all their secrets
He learned all their names and stories
نهفته بجستی همه رازشان
شنیدی همه نام و آوازشان
He did not see anyone among the noble farmers
Who was worthy of Fereydun's lineage
ز دهقان پر مایه کس را ندید
که پیوستهٔ آفریدون سزید
Wise, clear-hearted, and pure-bodied
He came to the cedar of the king of Yemen
خردمند و روشندل و پاکتن
بیامد بر سرو شاه یمن
Jandal found his sign correctly
Three daughters just as Fereydun sought
نشان یافت جندل مر اورا درست
سه دختر چنان چون فریدون بجست
Gracefully, he approached the cedar
Just like a pheasant before a flower
خرامان بیامد به نزدیک سرو
چنان چون به پیش گل اندر تذرو
He kissed the ground and showed humility
He added praise to his lowliness
زمین را ببوسید و چربی نمود
برآن کهتری آفرین برفزود
The king of Yemen said to Jandal
May your mouth never lack praise
به جندل چنین گفت شاه یمن
که بیآفرینت مبادا دهن
What message do you have, what command do you give
If you are a messenger, you are on a noble path
چه پیغام داری چه فرمان دهی
فرستادهای گر گرامی رهی
Jandal said to him, 'Be joyful'
May bad luck always be far from you
بدو گفت جندل که خرم بدی
همیشه ز تو دور دست بدی
I am a humble servant from Iran
Bringing a message to the king of Yemen
از ایران یکی کهترم چون شمن
پیام آوریده به شاه یمن
I bring greetings from the fortunate Fereydun
I will answer whatever they ask
درود فریدون فرخ دهم
سخن هر چه پرسند پاسخ دهم
Praise to you from Fereydun the mighty
Great is he who lacks not wisdom
ترا آفرین از فریدون گرد
بزرگ آنکسی کو نداردش خرد
He told me to tell the king of Yemen
To sit on the throne and smell the musk
مرا گفت شاه یمن را بگوی
که بر گاه تا مشک بوید ببوی
Know this, O head of the Arabs
That from the evil star, you are forever unharmed
بدان ای سر مایهٔ تازیان
کز اختر بدی جاودان بیزیان
I have a prosperous kingdom
With treasure, manpower, and strength
مرا پادشاهی آباد هست
همان گنج و مردی و نیروی دست
Three sons worthy of crown and throne
If the tale's time was the moon's time
سه فرزند شایستهٔ تاج و گاه
اگر داستان را بود گاه ماه
Needing nothing from any desire or possession
Their hands extend to every wish
ز هر کام و هر خواسته بینیاز
به هر آرزو دست ایشان دراز
These three precious ones in secrecy
Now need three prince's brides
مر این سه گرانمایه را در نهفت
بباید کنون شاهزاده سه جفت
I learned from the knowledgeable
And hastened with this information
ز کار آگهان آگهی یافتم
بدین آگهی تیز بشتافتم
Where behind the veil, you have three pure ones
Oh seeker of fame, you have three pure ones
کجا از پس پرده پوشیده روی
سه پاکیزه داری تو ای نامجوی
None of these three has yet been named
When I heard this, my heart rejoiced
مران هرسه را نوز ناکرده نام
چو بشنیدم این دل شدم شادکام
That we also have three fortunate descendants
As befitting, we did not mention them
که ما نیز نام سه فرخ نژاد
چو اندر خور آید نکردیم یاد
Now these two kinds of precious gems
Should be combined with each other
کنون این گرامی دو گونه گهر
بباید برآمیخت با یکدگر
Three veiled ones seek three diadems
The worthy without dispute
سه پوشیده رخ را سه دیهیم جوی
سزا را سزاوار بیگفتوگوی
Fereydun gave me this message
You answer whatever comes to mind
فریدون پیامم بدین گونه داد
تو پاسخ گزار آنچه آیدت یاد
When the king of Yemen heard his message
He wilted like jasmine plucked from its stem
پیامش چو بشنید شاه یمن
بپژمرد چون زاب کنده سمن
He said, 'If before my bedside
My world-seeing eyes do not see the three moons
همیگفت گر پیش بالین من
نبیند سه ماه این جهانبین من
My bright day would be a dark night
I must open my lips to respond
مرا روز روشن بود تاره شب
بباید گشادن به پاسخ دو لب
He said to the poet, 'O seeker of fame
Time is needed in such a conversation
سراینده را گفت کای نامجوی
زمان باید اندر چنین گفتگوی
You should not hurry to respond now
For I have some secrets with the guide
شتابت نباید به پاسخ کنون
مرا چند رازست با رهنمون
He quickly found a place for the messenger
Then he looked into the matter
فرستاده را زود جایی گزید
پس آنگه به کار اندرون بنگرید
He came and closed the door to giving audience
Sat with a group of thinkers
بیامد در بار دادن ببست
به انبوه اندیشگان در نشست
Many from the plain of spear-bearers
He called upon the experienced leaders
فراوان کس از دشت نیزهوران
بر خویش خواند آزموده سران
He brought out the hidden secrets
And told all the secrets before them
نهفته برون آورید از نهفت
همه رازها پیش ایشان بگفت
That in the world, from our kinship
Three bright candles are before our eyes
که ما را به گیتی ز پیوند خویش
سه شمعست روشن به دیدار پیش
Fereydun sent me a message
He laid a good trap before me
فریدون فرستاد زی من پیام
بگسترد پیشم یکی خوب دام
He wished to separate it from my sight
I must consult with you on a decision
همیکرد خواهد ز چشمم جدا
یکی رای باید زدن با شما
The messenger says, 'Thus spoke the king'
We have three kings, each worthy of the throne
فرستاده گوید چنین گفت شاه
که ما را سه شاهست زیبای گاه
Each eager to be allied with me
To my three veiled daughters
گراینده هر سه به پیوند من
به سه روی پوشیده فرزند من
If I say yes with an empty heart
My lie would not suit royalty
اگر گویم آری و دل زان تهی
دروغم نه اندر خورد با مهی
And if I entrust my desires to him
My heart would be full of fire and my face full of tears
وگر آرزوها سپارم بدوی
شود دل پر آتش پر از آب روی
And if I turn away from his command
I would deviate from his pact
وگر سر بپیچم ز فرمان او
به یک سو گرایم ز پیمان او
One who is the ruler of the earth
It's no game to plot against him
کسی کو بود شهریار زمین
نه بازیست با او سگالید کین
I have heard from the wayfarers
What happened to Zahhak because of him
شنیدستم از مردم راهجوی
که ضحاک را زو چه آمد بروی
Whatever you remember of this matter
You must reveal it all to me
ازین در سخن هر چه دارید یاد
سراسر به من بر بباید گشاد
The brave experienced leaders
One by one, they spoke in response
جهان آزموده دلاور سران
گشادند یکیک به پاسخ زبان
We all do not see it fit
For you to be swayed by every breeze
که ما همگنان آن نبینیم رای
که هر باد را تو بجنبی ز جای
If Fereydun became the ruler of the world
We are not his subjects with earrings
اگر شد فریدون جهان شهریار
نه ما بندگانیم با گوشوار
Speaking and striving is our custom
Twisting the rein and spear is our faith
سخنگفتن و کوشش آیین ماست
عنان و سنان تافتن دین ماست
We conquer the earth with a dagger
We turn the air into a reed-bed with a spear
به خنجر زمین را میستان کنیم
به نیزه هوا را نیستان کنیم
If your three sons are precious to you
Open the treasury and close your lips
سه فرزند اگر بر تو هست ارجمند
سر بدره بگشای و لب را ببند
And if you seek a solution
And fear this kingship
و گر چارهٔ کار خواهی همی
بترسی ازین پادشاهی همی
Seek his valuable wishes
Whose deeds are not seen on the face
ازو آرزوهای پرمایه جوی
که کردار آنرا نبینند روی
When he heard the words of the noblemen
He saw neither a head nor a tail in the world
چو بشنید از آن نامداران سخن
نه سر دید آن را به گیتی نه بن
Section 2: When his years extended like a five-fingered hand
Book: Shahnameh
Author: Abu'l-Qâsem Ferdowsi Tusi