Section 9: When the shining sun disappeared

بخش ۹: چو خورشید تابنده شد ناپدید

When the shining sun disappeared from sight

They locked the chamber, and the key was out of light

چو خورشید تابنده شد ناپدید

در حجره بستند و گم شد کلید

The worshiper turned towards Sam's hands

For his work was done, now to place his steps where he stands

پرستنده شد سوی دستان سام

که شد ساخته کار بگذار گام

The commander set his face towards the palace so grand

As if the people were paired in a stream on the land

سپهبد سوی کاخ بنهاد روی

چنان چون بود مردم جفت جوی

A dark-eyed beauty appeared on the roof

Like a tall cypress, with the full moon above her head

برآمد سیه چشم گلرخ به بام

چو سرو سهی بر سرش ماه تام

When from afar, the rider of Sam was seen

The renowned girl appeared in the scene

چو از دور دستان سام سوار

پدید آمد آن دختر نامدار

She opened two gates and called aloud

Welcome, brave man, to this crowd

دو بیجاده بگشاد و آواز داد

که شاد آمدی ای جوانمرد شاد

Blessings of the creator upon you, always

May the turning heavens and earth be your ways

درود جهان آفرین بر تو باد

خم چرخ گردان زمین تو باد

On foot, he came out from behind the door

The two royal feet stood before him, once more

پیاده بدین سان ز پرده سرای

برنجیدت این خسروانی دو پای

The commander heard such a sound from afar

He turned and saw the sun's radiant star

سپهبد کزان گونه آوا شنید

نگه کرد و خورشید رخ را بدید

The rooftop shone with that radiant jewel's glow

In place of red roses, ruby earth below

شده بام از آن گوهر تابناک

به جای گل سرخ یاقوت خاک

He replied, 'Oh moon-faced one, with beauty rare'

Blessings to you, from me, and the heavens' prayer

چنین داد پاسخ که ای ماه چهر

درودت ز من آفرین از سپهر

How many nights did my eyes seek the stars above?

I roared before the pure Lord in my love

چه مایه شبان دیده اندر سماک

خروشان بدم پیش یزدان پاک

I wished that the Lord of the world would appear

To show me his hidden face, so dear

همی خواستم تا خدای جهان

نماید مرا رویت اندر نهان

Now I am joyful, with your voice so clear

With your beautiful speech and your grace so near

کنون شاد گشتم به آواز تو

بدین خوب گفتار با ناز تو

I seek the way to meet, a path divine

Why do you ask, while I am on this line?

یکی چارهٔ راه دیدار جوی

چه پرسی تو بر باره و من به کوی

The fairy-faced one spoke, the commander heard

She quickly opened the verse of the pomegranate flower's word

پری روی گفت سپهبد شنود

سر شعر گلنار بگشاد زود

She untied a noose from the tall cypress tree

No one from amber could twist such a bond, you see

کمندی گشاد او ز سرو بلند

کس از مشک زان سان نپیچد کمند

Curl upon curl and snake upon snake

On her double chin, fire upon fire

خم اندر خم و مار بر مار بر

بران غبغبش نار بر نار بر

He said to her, 'Advance and tighten your waist

Open up to the lion and the Kian's claws'

بدو گفت بر تاز و برکش میان

بر شیر بگشای و چنگ کیان

Take this black hair from one side

I need this hair for you

بگیر این سیه گیسو از یک سوم

ز بهر تو باید همی گیسوم

Zal looked at that moon-like face

Amazed by that face and hair

نگه کرد زال اندران ماه روی

شگفتی بماند اندران روی و موی

He replied, 'This is not justice

Such a day with a bright sun should not exist'

چنین داد پاسخ که این نیست داد

چنین روز خورشید روشن مباد

That I blindly strike my hand on my life

And shoot sharp arrows at this wounded heart

که من دست را خیره بر جان زنم

برین خسته دل تیز پیکان زنم

He took a lasso from the path and gave it a twist

He cast it down and did not make a sound

کمند از رهی بستد و داد خم

بیفگند خوار و نزد ایچ دم

He entered the circle of the battlement

He rose from the base to the top in one motion

به حلقه درآمد سر کنگره

برآمد ز بن تا به سر یکسره

When he sat on the roof of that fortress again

The fairy-faced one came up and offered him prayers

چو بر بام آن باره بنشست باز

برآمد پری روی و بردش نماز

At that moment, he took the hand of the dexterous one

They both walked like the intoxicated

گرفت آن زمان دست دستان به دست

برفتند هر دو به کردار مست

He descended from the high palace roof

Holding the hand of the tall branch

فرود آمد از بام کاخ بلند

به دست اندرون دست شاخ بلند

They came towards the gold-adorned house

And arrived at that regal assembly

سوی خانهٔ زرنگار آمدند

بران مجلس شاهوار آمدند

It was a heaven adorned with light

Servants standing and houris in attendance

بهشتی بد آراسته پر ز نور

پرستنده بر پای و بر پیش حور

Zal was amazed by that beauty

By that face, hair, stature, and grace

شگفت اندرو مانده بد زال زر

برآن روی و آن موی و بالا و فر

With bracelets, torque, and earrings

With gold and gems like a spring garden

ابا یاره و طوق و با گوشوار

ز دینار و گوهر چو باغ بهار

Her two cheeks like tulips in jasmine

Her curly hair in twists upon twists

دو رخساره چون لاله اندر سمن

سر جعد زلفش شکن بر شکن

The same Zal with the royal glory

Seated beside the moon of excellence

همان زال با فر شاهنشهی

نشسته بر ماه بر فرهی

He wore a dagger on his side

A ruby red crown adorned his head with pride

حمایل یکی دشنه اندر برش

ز یاقوت سرخ افسری بر سرش

There were kisses, embraces, and wine galore

Except for the lion, who did not break the boar

همی بود بوس و کنار و نبید

مگر شیر کو گور را نشکرید

The commander spoke to the moon-faced one

Oh silver cypress, with beauty, grace, and tone

سپهبد چنین گفت با ماه‌روی

که ای سرو سیمین بر و رنگ بوی

If Manouchehr hears this tale

He will not agree to this tale without fail

منوچهر اگر بشنود داستان

نباشد برین کار همداستان

Sam, the mighty one, will raise a cry

This will stir him, and he will not pass it by

همان سام نیرم برآرد خروش

ازین کار بر من شود او بجوش

But not all matters are of body and soul

I will take the lowly path and wear a shroud whole

ولیکن نه پرمایه جانست و تن

همان خوار گیرم بپوشم کفن

I accepted from the just judge, my fate

That I would never break my oath, not late

پذیرفتم از دادگر داورم

که هرگز ز پیمان تو نگذرم

I will go to God and give him praise

Like the worshipers, I'll sing in endless praise

شوم پیش یزدان ستایش کنم

چو ایزد پرستان نیایش کنم

Where is the heart of Sam, the king of the earth?

He will cleanse from anger, battle, and wrath's birth

مگر کو دل سام و شاه زمین

بشوید ز خشم و ز پیکار و کین

The creator of the world will hear what I say

Perhaps you will become my match in this way

جهان آفرین بشنود گفت من

مگر کاشکارا شوی جفت من

Roudabeh replied, 'I too feel the same'

I accepted from the judge my faith and name

بدو گفت رودابه من همچنین

پذیرفتم از داور کیش و دین

No king shall rule over me, this is true

The creator of the world bears witness too

که بر من نباشد کسی پادشا

جهان آفرین بر زبانم گوا

Except for the world's hero, Zal the golden one

Who has a throne, crown, beauty, and grace under the sun

جز از پهلوان جهان زال زر

که با تخت و تاجست وبا زیب و فر

Their love grows stronger each passing day

Wisdom is far, while desire leads the way

همی مهرشان هر زمان بیش بود

خرد دور بود آرزو پیش بود

Thus, when the dawn rose from its place

The dawn burst forth from the veil with grace

چنین تا سپیده برآمد ز جای

تبیره برآمد ز پرده‌سرای

Then the moon bade farewell to the night

Wove darkness around itself, out of sight

پس آن ماه را شید پدرود کرد

بر خویش تار و برش پود کرد

From above, Zal cast the rope so high

He descended from the palace with joy in his eye

ز بالا کمند اندر افگند زال

فرود آمد از کاخ فرخ همال