Qasida No. 2 - In Praise of Qavam al-Din Mohammad Sahib-e-Ayar, Minister of Shah Shoja: One cannot boast of charm so easily.

قصیده شماره ۲ - قصیده در مدح قوام الدین محمد صاحب عیار وزیر شاه شجاع: ز دلبری نتوان لاف زد به آسانی

One cannot easily boast of being a lover

A thousand subtleties exist in this art for you to learn

ز دلبری نتوان لاف زد به آسانی

هزار نکته در این کار هست تا دانی

Beauty is more than a sweet tongue

One cannot claim Solomon’s greatness with just a ring

بجز شکردهنی مایه‌هاست خوبی را

به خاتمی نتوان زد دم سلیمانی

A thousand empires of charm fall short

Of the art of embedding yourself in a heart

هزار سلطنت دلبری بدان نرسد

که در دلی به هنر خویش را بگنجانی

What storms you’ve stirred from my being

May your steed, which you ride swiftly, never tire

چه گردها که برانگیختی ز هستی من

مباد خسته سمند‌ت که تیز می‌رانی

Bow your head to the company of the wise

For treasures lie in this disorder and humility

به همنشینی رندان سری فرود آور

که گنج‌هاست در این بی‌سری و سامانی

Bring the colorful wine, for I will tell a true tale

I will speak without blemishing my faith

بیار بادهٔ رنگین که یک حکایت راست

بگویم و نکنم رخنه در مسلمانی

I bow to the dust of the early drinkers' feet when I am drunk

Standing at the tavern door as a doorkeeper

به خاک پای صبوحی‌کنان که تا من مست

ستاده بر در میخانه‌ام به دربانی

I never passed by a pious pretender

Who did not secretly hide a Zoroastrian cord beneath his cloak

به هیچ زاهد ظاهر‌پرست نگذشتم

که زیر خرقه نه زنار داشت پنهانی

By the name of your beloved’s tress, do some good

So that God may protect her from distress

به نام طرهٔ دلبند خویش خیری کن

که تا خداش نگه دارد از پریشانی

Do not turn your gaze of grace away from Hafez

Or else I will complain to Asaf the Second

مگیر چشم عنایت ز حال حافظ باز

وگرنه حال بگویم به آصف ثانی

The minister, a lord of earth and time marked by the king

In whom both companionship and spirit find joy

وزیر شاه‌نشان خواجهٔ زمین و زمان

که خرم است بدو حال انسی و جانی

The pillar of this world’s state, Muhammad ibn Ali

Whose face radiates divine grace

قوام دولت دنیی محمد بن علی

که می‌درخشدش از چهره فر یزدانی

Oh, what noble traits, when in righteous thought

It suits you to claim the rule of the world

زهی حمیده خصالی که گاه فکر صواب

تو را رسد که کنی دعوی جهانبانی

The enduring state’s adornment suits you well

For your ambition does not invoke the transient world

طراز دولت باقی تو را همی‌زیبد

که همّتت نبُرد نام‌ِ عالم فانی

If your treasures of generosity do not support

All the earth will descend into ruin

اگر نه گنج عطا‌ی تو دستگیر شود

همه بسیط زمین رو نهد به ویرانی

You, whose body has the substance

Of a divine essence dressed in human form

تو را که صورت جسم تو را هیولایی است

چو جوهر ملکی در لباس انسانی

What level of reverence can be installed

When in the paths of thought, you surpass even that

کدام پایهٔ تعظیم نصب شاید کرد

که در مسالک فکرت نه برتر از آنی

In the sanctum of cherubic beings of the holy realm

The scratching of your pen is their spiritual melody

درون خلوت کروبیان عالم قدس

صریر کلک تو باشد سماع روحانی

You deserve the noble gratitude of generosity

As you spread your sleeves in kindness to the world

تو را رسد شکر آویز خواجگی گه جود

که آستین به کریمان عالم افشانی

How can I describe the lightning of your wrath?

I seek refuge in God from those stormy trials

صواعق سخطت را چگونه شرح دهم

نعوذ بالله از آن فتنه‌های طوفانی

How can I narrate the records of Your grace?

Blessed be the divine Maker who resolves every case

سوابق کرمت را بیان چگونه کنم

تبارک‌ اللَّه از آن کارساز ربانی

Now that the rose's beauty in the garden's scene

Finds no companion but the soul of the morning breeze serene

کنون که شاهد گل را به جلوه‌گاه چمن

به جز نسیم صبا نیست همدم جانی

The anemone, following the rose’s sovereign call, unfolds anew

Its crimson caps to the sails of the morning zephyr’s view

شقایق از پی سلطان گل سپارد باز

به بادبان صبا کله‌های نعمانی

By the effort of the spring breeze, it attained this state,

Boasting of the grace that animates life innate

بدان رسید ز سعی نسیم باد بهار

که لاف می‌زند از لطف روح حیوانی

At dawn, how pleasant it was to hear a nightingale’s sweet sound

Singing to the bud, delivering its eloquent round

سحرگهم چه خوش آمد که بلبلی گلبانگ

به غنچه می‌زد و می‌گفت در سخنرانی

Why sit so downhearted? Emerge from the veil, it said

For in the vessel lies a wine red as a pomegranate’s head

که تنگدل چه نشینی ز پرده بیرون آی

که در خم است شرابی چو لعل رمانی

Do not abstain from drinking to the rose’s beauty for a month’s span

For in the next month, regret will grip you, O man

مکن که می نخوری بر جمال گل یک ماه

که باز ماه دگر می‌خوری پشیمانی

Rejoice for the false accusations have disappeared at last

Strive to take joy from roses and honey’s repast

به شکر تهمت تکفیر کز میان برخاست

بکوش کز گل و مل داد عیش بستانی

Oppression is not the way of piety—never can it be!

Divine law is all grace and kindness, eternally

جفا نه شیوهٔ دین‌پروری بود حاشا

همه کرامت و لطف است شرع یزدانی

What does that heedless one know of 'I am the Truth' divine?

Who has not been drawn by celestial attractions fine

رموز سر اناالحق چه داند آن غافل

که منجذب نشد از جذبه‌های سبحانی

Within the rose’s veil, see how the bud prepares,

For your foe’s eyes, a ruby arrow it shares

درون پردهٔ گل غنچه بین که می‌سازد

ز بهر دیدهٔ خصم تو لعل پیکانی

The minister’s hall is a joyful place; do not delay, O cupbearer,

Let not anything but the wine-cup weigh heavy there

طرب‌سرای وزیر است ساقیا مگذار

که غیر جام می آنجا کند گرانجانی

You were that dawn of hope, rising with affection’s light,

Emerging and ending the dark, oppressive night

تو بودی آن دم صبح امید کز سر مهر

برآمدی و سر آمد شبان ظلمانی

I have heard that you remember me from time to time,

Yet to your intimate circle, you do not invite me to chime

شنیده‌ام که ز من یاد می‌کنی گه گه

ولی به مجلس خاص خودم نمی‌خوانی

You do not seek my words—this is your injustice plain,

Otherwise, what dispute could we have about eloquence’s domain?

طلب نمی‌کنی از من سخن جفا این است

وگرنه با تو چه بحث است در سخندانی

Of the world’s guardians, none has collected like me,

Wisdom’s subtleties paired with the Qur’an’s harmony

ز حافظان جهان کس چو بنده جمع نکرد

لطایف حکمی با کتاب قرآنی

My praises grant you a thousand years of life to see,

Such a precious treasure is offered to one like thee

هزار سال بقا بخشدت مدایح من

چنین نفیس متاعی به چون تو ارزانی

My speech grew long, but I hope with certainty,

That you will cover this tale with your cloak of mercy

سخن دراز کشیدم ولی امیدم هست

که ذیل عفو بدین ماجرا بپوشانی

Always, as spring air graces the garden’s page,

May a thousand patterns bloom from verdant lines, age by age

همیشه تا به بهاران هوا به صفحهٔ باغ

هزار نقش نگارد ز خط ریحانی

In the royal garden, from the branch of hope long-lived,

May the flower of your fortune bloom with ease, God-given

به باغ ملک ز شاخ امل به عمر دراز

شکفته باد گل دولتت به آسانی