Hekayat 39 from Golestan of Saadi
English Translation for Hekayat
When Harun al-Rashid conquered the land of Egypt, he said, “Unlike that tyrant who claimed divinity out of pride in the kingdom of Egypt, I will not grant this land except to the most insignificant of my servants.”
He had a black servant named Khasib, who was extremely ignorant. Harun al-Rashid gave him the kingdom of Egypt. It is said that his wisdom and understanding were so limited that when a group of Egyptian farmers complained to him that they had planted cotton but untimely rain had ruined it, he replied, “You should have planted wool!”
If knowledge increased one’s fortune
No one would be poorer than the ignorant
Fortune grants such wealth to the ignorant
That the wise are left helpless
Success and prosperity are not due to skill
But only by divine favor
Many in the world are honored without merit
While the wise are despised
The alchemist dies in sorrow and toil
While the fool finds treasure in ruins.
متن حکایت
هارون‌الرشید را چون مُلکِ دیارِ مصر مسلم شد گفت: به خلافِ آن طاغی که به غرورِ مُلکِ مصر دعویِ خدایی کرد، نبخشم این مملکت را مگر به خسیس‌ترینِ بندگان.
سیاهی داشت نام او خَصِیب در غایتِ جهل. مُلکِ مصر به وی ارزانی داشت و گویند: عقل و درایتِ او تا به جایی بود که طایفه‌ای حُرّاثِ مصر شکایت آوردندش که پنبه کاشته بودیم بارانِ بی‌وقت آمد و تلف شد. گفت: پشم بایستی کاشتن!
اگر دانش به روزی در فزودی
ز نادان تنگ‌روزی‌تر نبودی
به نادانان چنان روزی رساند
که دانا اندر آن عاجز بماند
بخت و دولت به کاردانی نیست
جز به تأییدِ آسمانی نیست
اوفتاده‌ست در جهان بسیار
بی‌تمیز ارجمند و عاقلْ خوار
کیمیاگر به غصّه مُرده و رنج
ابله اندر خرابه یافته گنج
