Saadi’s Debate with a Critic on Wealth and Poverty

Posted on November 15, 2024 by @hamed 20 1

English Translation for Hekayat

Saadi’s Debate with a Critic on Wealth and Poverty

I saw a man clad in the garb of dervishes but lacking their essence. He was sitting in a gathering, unleashing bitter words, and had opened a book of grievances, criticizing the wealthy. He concluded, "The hands of the poor are tied in powerlessness, while the feet of the rich falter in devotion."

"The noble have no coins in hand;
The wealthy possess no generosity."

As someone raised in the grace of the affluent, his words struck me deeply. I said, "Oh friend, the rich sustain the needy, serve as a reserve for the recluses, a destination for travelers, a refuge for the wayfarers, and bear the burdens of others for their comfort. They partake of food only after their dependents have eaten, and the surplus of their generosity reaches widows, the elderly, relatives, and neighbors."

"The rich dedicate their wealth to charity,
Fulfill vows, host guests, and give alms."

"You cannot reach their level, for you are incapable of offering anything more than two shaky units of prayer."

If generosity lies in giving, or devotion in prayer,
It is easier for the wealthy, who have purified wealth, clean clothes, honor, and peace of mind. True strength for worship comes from delicate sustenance, and pure clothing aids in piety. What power can come from an empty stomach? What virtue from an impoverished hand? What sustenance can come from a thirsty soul, or what charity from a hungry hand?

"At night, the one who has nothing sleeps anxiously,
While the one who has prepared can rest peacefully."

"The ant gathers in summer
So it can find ease in winter."

Ease and poverty do not coexist; harmony does not arise in destitution. One tightens their belt against hunger, while another awaits the evening meal. Can they ever be alike?

"The rich, devoted to truth,
The scattered, distracted in heart."

Thus, their worship is more likely to be accepted, for they are composed and present, not scattered and troubled. They have arranged their livelihood and turned to spiritual practices. The Arabs say: “I seek refuge in God from destitution that humiliates, and the company of one I dislike.” And it is narrated: “Poverty blackens the face in both worlds.”

He replied, "Have you not heard the Prophet, peace be upon him, say, 'Poverty is my pride'?"
I said, "Silence! The Master referred to the poverty of those who are steadfast in the field of divine satisfaction and resigned to the arrows of destiny—not those who wear the robes of the righteous and sell their dignity for a morsel."

"Oh loud drum, hollow inside,
How will you prepare for the journey without provisions?"

"Turn your greed from people, if you are a man;
Do not count prayer beads in hypocrisy."

An ignorant dervish will not rest until his poverty leads to disbelief: “Poverty approaches disbelief.” Without wealth, one cannot clothe the naked or aid the distressed. Who among us can reach their rank? How can the elevated hand be compared to the lowered one? Don’t you see that God, the Exalted, mentions the blessings of the people of Paradise, saying, 'For them, there is a known provision,' teaching that those preoccupied with sustenance are deprived of the state of contentment.

"To the thirsty in dreams, the world appears
As a fountain spring."

When I spoke thus, the dervish lost his composure. He unsheathed the sword of his tongue and unleashed a torrent of offensive speech, declaring: "You exaggerated their virtues and spoke such incoherent words that one might think them antidotes or keys to the treasury of sustenance. But in reality, they are arrogant, vain, and disdainful, engrossed in wealth and power. They speak rudely and look with contempt. They accuse scholars of begging and deride the poor as wretched. They sit above others in pride, imagining themselves superior, unwilling even to lift their heads to acknowledge others. As the wise have said, 'The one who has less piety but more wealth appears wealthy outwardly but is inwardly impoverished.'"

"If an ignorant rich man belittles the wise,
Consider his animal nature, even if adorned."

I said, "Do not unjustly condemn these people of generosity."
He retorted, "You err; they are slaves to coins. What use are they if they are like spring clouds that do not rain, or suns that do not shine?"

He said, "From experience, I say this: they keep servants at the door and appoint harsh and severe guards to deny entry to noble individuals. They place their hands upon the chests of discerning men and say, 'No one is here,' and in doing so, they speak the truth:

One who lacks wisdom, ambition, and sound judgment,
Has no presence within this abode, the gatekeeper rightly claimed."

I replied, "This is due to the fact that they are overwhelmed by the demands of expectant petitioners and distressed by the relentless pleas of beggars. It is irrational to think that the sand of the desert might transform into pearls or that the eyes of beggars might ever be satisfied.

The greedy eye is never filled with worldly blessings,
Just as a well is never filled with dewdrops."

Wherever you find someone who has endured hardship and bitterness, they often recklessly plunge into dangerous pursuits, ignoring consequences and showing no fear of divine punishment. They make no distinction between what is lawful and what is forbidden.

If a stone is thrown at a dog, it leaps with joy,
Mistaking it for a bone.
And if two men carry a bier on their shoulders,
A lowly-minded person thinks it’s a feast."

But one who possesses worldly wealth under the divine gaze of providence is preserved from the unlawful and guided toward the lawful. I did not elaborate further nor provide proof of my argument, trusting your sense of fairness. Have you ever seen a prayerful hand shackled, or a destitute person imprisoned, or the veil of an innocent one torn apart, or a hand severed from the wrist, except due to poverty? Brave men have been driven by necessity to burglary and theft, and such acts are likely when their carnal desires dominate. When there is no sustenance to satisfy their needs, they fall into sin, for hunger and lust are intertwined, like siblings born of the same mother. As long as one prevails, the other remains strong.

I heard of a poor man caught in an indecent act with a youth. Though he felt deep shame, he also feared being stoned to death. He cried out, "O Muslims! I lack the means to marry and cannot bear the burden of patience. What should I do? There is no monasticism in Islam!" Among the comforts that bring peace of mind to the wealthy is that they can embrace a beloved each night, renewing their vitality each day. The radiance of the morning pales before their beauty, and the graceful cypress is shamed into stillness by their charm.

They plunge their claws into the blood of the beloved,
Coloring their fingertips crimson as jujube berries.

It is impossible for one blessed with such beauty to stray into vice or aim for ruin.

A heart stolen and plundered by the houris of paradise
Would never turn its attention to worldly idols.

One who has before them fresh dates to enjoy,
Would not resort to throwing stones at grape clusters."

Most of the destitute stain their cloak of chastity with sin, and the starving steal bread.

Like a ravenous dog that finds meat,
It does not ask whether it’s from the camel of Salih or the donkey of Dajjal."

Many virtuous individuals, due to poverty, fall into corruption and squander their honorable reputation in disgrace.

Hunger leaves no strength for self-restraint,
Poverty wrests the reins of piety from one’s grip."

If Hatim Tai, who lived in the desert, had been in a city, he would have been overwhelmed by the crowd of beggars, who would have torn his garments. He said, "It’s not that I pity their condition," to which I replied, "No, it’s because you covet their wealth." And so we continued this debate, both caught up in our arguments. Every pawn he moved, I countered, and every king he played, I shielded with my rook until he exhausted the currency of his resolve and emptied his quiver of arguments.

Beware! Do not lower your shield against the eloquent warrior’s assault,
For his strength lies not in reality but in metaphorical exaggeration.

Pious and knowledgeable, the eloquent rhetorician,
Guards the door, but no one is within the fortress."

In the end, when he had no arguments left, I defeated him and humiliated him. He extended his hand in aggression and began to speak nonsense, as is the custom of fools who, when they are defeated in reasoning, stir up quarrels. Like Azar the idol-maker, who, unable to argue with his son, turned to threats and said, "If you do not desist, I will stone you." He insulted me, so I rebuked him. He tore my collar, and I grabbed him by the chin.

He attacked me, and I him,
People laughed and ran after us.
The entire crowd, in amazement,
Bit their fingers at our exchange of words.

In short, we took the dispute to the judge, agreeing to accept his fair judgment so that he might devise a resolution and distinguish between the wealthy and the poor. The judge, observing our ploys and listening to our arguments, bowed his head in thought. After much contemplation, he raised his head and said:

"O you who praised the rich and wronged the poor, know this: wherever there is a rose, there are also thorns; with wine comes intoxication, and where there is treasure, there is also a snake. Beneath the ruby lies a man-eating shark. The pleasures of this world are followed by the sting of death, and the joys of paradise are preceded by the trials of hardship.

What harm can an enemy do if not to kill a friend?
Wealth and danger, roses and thorns, sorrow and joy, are intertwined."

Do you not see that in the garden, there are fragrant blossoms as well as dry wood? Similarly, among the wealthy, there are both grateful and ungrateful, and among the poor, both patient and impatient.

If every drop of dew became a pearl,
The market would overflow with worthless trinkets.

The chosen ones of God Most High are the rich with the hearts of the poor and the poor with the ambitions of the rich. The greatest of the rich are those who care for the poor, and the best of the poor are those who expect little from the rich. As the Qur'an says: "Whoever places their trust in God, He is sufficient for them."

Then the judge turned his reproachful gaze from me to the poor man and said: "You claimed that the wealthy are distracted, heedless, and immersed in amusements. Yes, there are some who fit this description: narrow-minded, ungrateful, hoarders of wealth who neither enjoy it themselves nor share it with others. Were rain to cease falling or storms to ravage the world, they would not inquire about the plight of the poor, trusting instead in their own fortune, unafraid of God. They say:

If another perishes from scarcity,
I have wealth; why should I fear the flood?

Those riding on luxurious camels in their palanquins
Pay no heed to those drowning in the sands below.

Like those who pull their own cloaks out of the water,
Saying, 'Why should we care if the world drowns?'"

"Such are one group. But there is another: those who lay out tables of bounty and extend hands of generosity, seeking renown and knowledge, possessing both worldly and spiritual prosperity. They are like the servants of the just and victorious King of Kings, the noble protector of Islam, the heir of Solomon’s kingdom, the most just ruler of our time, victorious in this world and the next, Atabak Abu Bakr Sa'd—may God prolong his days and uphold his banners.

A father would not do for his son
What your generosity has done for the house of Adam.
God wished to bestow mercy upon the world,
So He made you the king of creation in His grace."

When the judge concluded his speech, exceeding the bounds of our argument and galloping into the realms of hyperbole, we accepted his judgment with satisfaction and let go of what had passed. After our dispute, we adopted a path of reconciliation, humbly bowing our heads to one another. We kissed each other's faces, and the matter ended with these words:

Do not complain about the turns of fortune, O poor man,
For even in hardship, if you endure, you are a man.
O wealthy man, with your heart and hand so blessed,
Enjoy and give, for in doing so, you gain both worlds."

متن حکایت

جدال سعدی با مدعی در بیان توانگری و درویشی
یکی در صورتِ درویشان نه بر صفتِ ایشان در محفلی دیدم نشسته و شُنعتی در پیوسته و دفترِ شکایتی باز کرده و ذمِّ توانگران آغاز کرده. سخن بدین‌جا رسانیده که درویش را دستِ قدرت بسته‌است و توانگر را پای ارادت شکسته.

کریمان را، به دست اندر، دِرَم نیست

خداوندانِ نعمت را کَرَم نیست

مرا که پروردهٔ نعمتِ بزرگانم، این سخنْ سخت آمد. گفتم: ای یار، توانگرانْ دخلِ مسکینان‌اند و ذخیرهٔ گوشه‌نشینان و مقصدِ زائران و کهفِ مسافران و محتملِ بارِ گران، بهرِ راحتِ دگران. دستِ تناول آنگه به طعام برند که مُتَعَلِّقان و زیردستان بخورند و فُضلهٔ مکارمِ ایشان به ارامل و پیران و اقارب و جیران رسیده.

توانگران را وقف است و نذر و مهمانی

زکات و فطره و اعتاق و هدی و قربانی

تو کی به دولتِ ایشان رسی که نتوانی

جز این دو رکعت و آن هم به صد پریشانی؟

اگر قدرتِ جود است و گر قُوَّتِ سجود، توانگران را به مُیَسَّر شود که مالِ مُزکَّا دارند و جامهٔ پاک و عِرضِ مصون و دلِ فارغ، و قُوَّت طاعت در لقمهٔ لطیف است و صِحَّت عبادت در کِسوَتِ نظیف، پیداست که از معدهٔ خالی چه قُوَّت آید وز دستِ تهی چه مُرُوَّت وز پای تشنه چه سیر آید و از دست گرسنه چه خیر.

شب، پراکنده خسبد آن‌که پدید

نَبُوَد وجهِ بامدادانش

مور، گِرد آوَرَد به تابستان

تا فَراغت بُوَد زمستانش

فَراغت با فاقه نپیوندد و جمعیّت در تنگ‌دستی صورت نبندد. یکی تحرمهٔ عشا بسته و یکی منتظرِ عشا نشسته. هرگز این بدان کی ماند؟

خداوندِ مکنت به حق مشتغل

پراکنده‌روزی، پراکنده‌دل

پس عبادتِ اینان به قبول، اولی‌تر است که جمع‌اند و حاضر، نه پریشان و پراکنده‌خاطر. اسبابِ معیشت ساخته و به اورادِ عبادت پرداخته. عرب گوید: «أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الفَقْرِ المُکِبِّ وَ جِوارِ مَنْ لا اُحِبُّ» و در خبر است: «الفَقْرُ سَوادُ الوَجْهِ فِی الدّارَینِ». گفتا: نشنیدی که پیغمبر عَلَیْه‌ِالسَّلام گفت: «الفَقْرُ فَخْری». گفتم: خاموش که اشارتِ خواجه عَلَیْه‌ِالسَّلام به فقرِ طایفه‌ای‌ست که مردِ میدانِ رضای‌اند و تسلیمِ تیرِ قضا، نه اینان که خرقهٔ ابرار پوشند و لقمهٔ ادرار فروشند.

ای طبلِ بلندبانگ در باطن هیچ

بی‌توشه چه تدبیر کنی وقت بسیچ؟

روی طمع از خلق بپیچ ار مردی

تسبیحِ هزار دانه بر دست مپیچ

درویشِ بی‌معرفت نیارامد تا فقرش به کفر انجامد. «کادَ الفَقْرُ أنْ یَکُونَ کُفْراً» که نشاید جز به وجودِ نعمت برهنه‌ای پوشیدن یا در استخلاصِ گرفتاری کوشیدن، و ابنای جنس ما را به مرتبهٔ ایشان که رساند و یَدِ عُلْیا به یَدِ سُفْلی چه ماند؟ نبینی که حق جَلَّ وَ عَلا در محکم تنزیل از نعیمِ اهلِ بهشت خبر می‌دهد که اولئِکَ لَهُم رِزْقٌ مَعلومٌ تا بدانی که مشغولِ کفاف از دولتِ عفاف، محروم است و مُلْک فَراغت، زیرِ نگینِ رزقِ معلوم.

تشنگان را نماید اندر خواب

همه عالَم، به چشم، چشمهٔ آب

حالی که من این سخن بگفتم، عِنانِ طاقتِ درویش از دستِ تَحَمُّل برفت. تیغِ زبان برکشید و اسبِ فصاحت در میدانِ وقاحت جهانید و بر من دوانید و گفت: چندان مبالغه در وصفِ ایشان بکردی و سخن‌های پریشان بگفتی که وهم تصور کند که تریاق‌اند یا کلیدِ خزانهٔ ارزاق.

مشتی مُتِکَبِّر، مغرور، مُعْجَب، نَفور، مشتغلِ مال و نعمت، مفتتنِ جاه و ثروت که سخن نگویند إلَّا به سفاهت و نظر نکنند إلَّا به کراهت. علما را به گدایی منسوب کنند و فقرا را به بی‌سر و پایی معیوب گردانند و به عِزَّتِ مالی که دارند و عِزَّتِ جاهی که پندارند، برتر از همه نشینند و خود را به از همه بینند و نه آن در سر دارند که سر به کسی بر دارند بی‌خبر از قولِ حکما که گفته‌اند: هر که به طاعت از دیگران کم است و به نعمت بیش، به صورت توانگر است و به معنی درویش.

گر بی‌هنر به مال کند کِبر بر حکیم

کونِ خرش شمار وگر گاوِ عنبر است

گفتم: مَذِمَّتِ اینان روا مدار که خداوندِ کرم‌اند، گفت: غلط گفتی که بندهٔ دِرَم‌اند. چه فایده چون ابرِ آذارند و نمی‌بارند و چشمهٔ آفتاب‌اند و بر کس نمی‌تابند. بر مرکبِ استطاعت، سواران‌اند و نمی‌رانند. قدمی بهرِ خدا ننهند و دِرَمی بی مَنَّ و أَذی ندهند. مالی به مَشِقَّت فراهم آرند و به خِسَّت نگه دارند و به حسرت بگذارند، چنان‌که حکیمان گویند: سیمِ بخیل از خاک وقتی برآید که وی در خاک رود.

به رنج و سعی کسی نعمتی به چنگ آرد

دگر کس آید و بی‌سعی و رنج بردارد

گفتمش: بر بُخلِ خداوندانِ نعمت، وقوف نیافته‌ای إلّا به عِلَّتِ گدایی. وگرنه هرکه طَمَع یک سو نهد، کریم و بخیلش یکی نماید. محک داند که زر چیست و گدا داند که مُمْسِک کیست.

گفتا: به تجربت آن همی‌گویم که مُتِعَلِّقان بر در بدارند و غلیظانِ شدید برگمارند تا بارِ عزیزان ندهند و دست بر سینهٔ صاحب‌تمیزان نهند و گویند کس اینجا در نیست و راست گفته باشند:

آن را که عقل و همّت و تدبیر و رای نیست

خوش گفت پرده‌دار که کس در سرای نیست

گفتم: به عذر آن که از دست مُتِوَقِّعان به جان آمده‌اند و از رُقعهٔ گدایان به فغان و محالِ عقل است اگر ریگِ بیابان، دُرّ شود که چشمِ گدایان، پر شود.

دیدهٔ اهلِ طمع به نعمتِ دنیا

پُر نشود همچنان که چاه به شبنم

هر کجا سختی‌کشیده‌ای تلخی‌دیده‌ای را بینی، خود را به شَرَه در کارهای مخوف اندازد و از توابعِ آن نپرهیزد و از عقوبتِ ایزد نهراسد و حلال از حرام نشناسد.

سگی را گر کلوخی بر سر آید

ز شادی برجهد کاین استخوانی‌ست

وگر نعشی دو کس بر دوش گیرند

لئیم‌الطبع پندارد که خوانی‌ست

امّا صاحبِ دنیا به عینِ عنایتِ حق ملحوظ است و به حلال از حرام محفوظ. من همانا که تقریرِ این سخن نکردم و برهانِ بیان نیاوردم، انصاف از تو تَوَقُّع دارم هرگز دیده‌ای دستِ دعایی بر کتف بسته یا بی‌نوایی به زندان در نشسته یا پردهٔ معصومی دریده یا کفی از مِعْصَم بریده، إلّا به علّت درویشی؟ شیرمردان را به حکمِ ضرورت در نقب‌ها گرفته‌اند و کعب‌ها سفته و محتمل است آن که یکی را از درویشان نفس اماره طلب کند، چو قوت احصانش نباشد، به عصیان مبتلا گردد که بطن و فرج توأمند، یعنی فرزند یک شکم‌اند: مادام که این یکی برجای است، آن دگر بر پای است. شنیدم که درویشی را با حدثی بر خبثی گرفتند. با آن که شرمساری برد، بیم سنگساری بود. گفت: ای مسلمانان قوت ندارم که زن کنم و طاقت نه که صبر کنم چه کنم؟ لا رهبانیة فی الاسلام. وز جمله مواجب سکون و جمعیت درون که مر توانگر را میسر می‌شود یکی آن که هر شب صنمی در بر گیرد که هر روز بدو جوانی از سر گیرد صبح تابان را دست از صباحت او بر دل و سرو خرامان را پای از خجالت او در گل.

به خون عزیزان فرو برده چنگ

سر انگشت‌ها کرده عناب‌رنگ

محال است که با حسن طلعت او گرد مناهی گردد یا قصد تباهی کند.

دلی که حور بهشتی ربود و یغما کرد

کی التفات کند بر بتان یغمایی

مَن کانَ بَینَ یَدَیهِ مَا اشتَهیٰ رُطَبٌ

یُغنیهِ ذٰلِکَ عَن رَجمِ العَناقیدِ

اغلب تهی‌دستان دامن عصمت به معصیت آلایند و گرسنگان نان ربایند.

چون سگ درنده گوشت یافت نپرسد

کاین شتر صالح است یا خر دجال

چه مایهٔ مستوران به علّت درویشی در عین فساد افتاده‌اند و عرض گرامی به باد زشت‌نامی بر داده.

با گرسنگی، قُوَّت پرهیز نماند

افلاس عنان از کف تقوی بستاند

حاتم طایی که بیابان‌نشین بود اگر شهری بودی از جوش گدایان بیچاره شدی و جامه بر او پاره کردندی. گفتا: نه که من بر حال ایشان رحمت می‌برم، گفتم: نه که بر مال ایشان حسرت می‌خوری. ما در این گفتار و هر دو به هم گرفتار. هر بیدقی که براندی، به دفع آن بکوشیدمی و هر شاهی که بخواندی، به فرزین بپوشیدمی تا نقد کیسهٔ همت درباخت و تیر جعبهٔ حجت همه بینداخت.

هان تا سپر نیفکنی از حملهٔ فصیح

کاو را جز آن مبالغهٔ مستعار نیست

دین ورز و معرفت که سخندان سجع‌گوی

بر در سلاح دارد و کس در حصار نیست

تا عاقبت‌الامر دلیلش نماند ذلیلش کردم. دست تعدّی دراز کرد و بیهده گفتن آغاز و سنّت جاهلان است که چون به دلیل از خصم فرو مانند سلسلهٔ خصومت بجنبانند؛ چون آزر بت‌تراش که به حجّت با پسر برنیامد، به جنگش برخاست که «لَئِن لَمْ تَنْتَهِ لَاَرجُمَنِّکَ»، دشنامم داد، سقطش گفتم. گریبانم درید، زنخدانش گرفتم.

او در من و من در او فتاده

خلق از پی ما دوان و خندان

انگشت تعجّب جهانی

از گفت و شنیدِ ما به دندان

القصه، مرافعهٔ این سخن پیش قاضی بردیم و به حکومت عدل راضی شدیم تا حاکم مسلمانان مصلحتی بجوید و میان توانگران و درویشان فرقی بگوید. قاضی چو حیلت ما بدید و منطق ما بشنید سر به جیب تفکر فرو برد و پس از تأمّل بسیار برآورد و گفت: ای آن که توانگران را ثنا گفتی و بر درویشان جفا روا داشتی، بدان که هر جا که گل است خار است و با خمر خمار است و بر سر گنج مار است و آنجا که در شاهوار است، نهنگ مردم‌خوار است. لذّت عیش دنیا را لدغه اجل در پس است و نعیم بهشت را دیوار مکاره در پیش.

جور دشمن چه کند گر نکشد طالب دوست

گنج و مار و گل و خار و غم و شادی به هم‌اند

نظر نکنی در بوستان که بیدمشک است و چوب خشک، همچنین در زمرهٔ توانگران، شاکرند و کفور و در حلقهٔ درویشان، صابرند و ضجور.

اگر ژاله، هر قطره‌ای دُر شدی

چو خرمهره بازار از او پُر شدی

مقربان حق جَلَّ وَ عَلا توانگران‌اند درویش‌سیرت و درویشان‌اند توانگرهمت و مهین توانگران آن است که غم درویش خورد و بهین درویشان آن است که کم توانگر گیرد. «وَ مَنْ یَتَوکَّل عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ». پس روی عتاب از من به جانب درویش آورد و گفت: ای که گفتی توانگران مشتغل‌اند و ساهی و مست ملاهی، نعم! طایفه‌ای هستند بر این صفت که بیان کردی: قاصرهمت کافرنعمت که ببرند و بنهند و نخورند و ندهند وگر به مثل باران نبارد یا طوفان جهان بردارد، به اعتماد مکنت خویش از محنت درویش نپرسند و از خدای عزوجل نترسند و گویند:

گر از نیستی دیگری شد هلاک

مرا هست بط را ز طوفان چه باک

و راکِباتِ نیاقٍ فی هَوادِجِها

لَم یَلتَفِتنَ اِلی مَن غاصَ فِی الکُثُبِ

دونان چو گلیم خویش بیرون بردند

گویند چه غم گر همه عالم مردند

قومی بر این نمط که شنیدی، و طایفه‌ای خوان نعمت نهاده و دست کرم گشاده، طالب نام‌اند و معرفت و صاحب دنیا و آخرت، چون بندگان حضرت پادشاه عالم عادل مؤید مظفر منصور، مالک ازمّهٔ اَنام، حامی ثغور اسلام، وارث ملک سلیمان، اعدل ملوک زمان، مظفر الدنیا و الدین، اتابک ابی بکر سعد ادام الله ایامه و نصر اعلامه.

پدر به جای پسر هرگز این کرم نکند

که دست جود تو با خاندان آدم کرد

خدای خواست که بر عالمی ببخشاید

تو را به رحمت خود پادشاه عالم کرد

قاضی چو سخن بدین غایت رسانید وز حد قیاس ما اسب مبالغه درگذرانید، به مقتضای حکم قضا رضا دادیم و از مامضی درگذشتیم و بعد از مجارا طریق مدارا گرفتیم و سر به تدارک بر قدم یکدگر نهادیم و بوسه بر سر و روی هم دادیم و ختم سخن بر این بود:

مکن ز گردش گیتی شکایت ای درویش

که تیره‌بختی اگر هم بر این نسق مردی

توانگرا چو دل و دست کامرانت هست

بخور ببخش که دنیا و آخرت بردی

hamed
@hamed Nov. 15, 2024, 7:58 p.m.

This Hekayat highlights Saadi’s mastery in addressing complex social and moral dilemmas with wisdom, balance, and eloquence.
This discussion captures a rich exchange, blending wisdom, moral critique, and poetic beauty, reflecting the societal dynamics between wealth and poverty, and the virtues of generosity and patience.His wisdom is conveyed through poetic metaphors and vivid imagery.